Annotatsiyasi tayanch so‘zlar: folklor, ertak, boshlang‘ich, sinf, xalq ertagi, muallif ertagi, o‘qituvchi, dars, o’qish. Tadqiqot obyekti

1. Asаrni o‘qish оrqаli bаdiiy оbrаz hаqidа tаsаvvur hоsil qilish:

1. 
   Badiiy o‘qish. Bunda o‘quvchi o‘rni kelganda turli harakatlar qiladi, hayvonlarning ovoziga taqlid qiladi, jiddiy qаhrаmоnni jiddiy qiyofаdа, tulkini tulkigа хоs аyyor qiyofаdа, ertak qаhrаmоnlаrigа аynаn o‘хshаtib bаdiiy o‘qish ulаrni his-hаyajоngа sоlаdi, ertak o‘quvchilаrning оngidа muhrlаnib qоlаdi.
   
2. 
   Bundan tashqari ertaklarni o‘quvchilarga mos ravishda sahnalashtirish ham yaxshi samara beradi. Bu boladagi nutqni rivojlantirishga, lug‘at boyligini oshirishga yordam beradi.
   

4. 
   O‘quvchilarni obrazlar olamiga olib kirishda ular uchun maxsus ishlangan multfilmlardan foydalanish ham maqsadga muvofiq. Bunda bolalar hayvonlarning xulq-atvori va yurish-turishi, nutqi, harakati, ovozi, imo-ishoralari bilan ham kengroq tanishadilar.
   

2. Ertаkdаgi оbrаzlаrni bir-biri bilаn tаqqоslаsh.
Ma’lumki, kichik yoshdagi bolalar ko‘proq taqlidchan bo‘lishadi. Ular qahramonlarni kuzata turib, ularga taqlid qilishadi. Ba’zan esa ular salbiy qahramonga ham taqlid qilishga urinishadi. Shuning uchun o‘qituvchi bolalarga ijobiy qahramonlarni ibrat qilib ko‘rsatishi, salbiy qahramondagi illatlarga nafrat uyg‘ota olishi lozim.
“Ochko‘z boy” ertagidagi o‘tinchi chol bilan ochko‘z boyga xos xususiyatlarni ikki ustunga yozing.



3. Bir ertakdаgi оbrаzlаr bоshqа bir ertаkdаgi оbrаzlаr bilаn tаqqоslаnаdi.
Ertak qahramonlari sinfda yoki quyi sinflarda o‘qilgan ertaklarning qahramonlari, shuningdek, sinfdan tashqari o‘qish darslarida o‘qilgan ertak qahramonlari bilan taqqoslanadi.
Bunda aynan bir yoki turli obrazlar o‘zaro taqqoslanishi mumkin. Bir obraz o‘zaro taqqoslanganda, (masalan tulki obrazi) uning ertaklardagi xususiyatlari ochiladi, natijada u haqida o‘quvchida kengroq tushuncha shakllanadi.
2-sinf o‘qish darsida o‘quvchilar “Tulki va xo‘roz” hamda bir necha darsdan so‘ng “Hakka bilan tulki” ertaklari bilan tanishadilar. Ushbu ertaklardagi tulki obrazini o‘zaro taqqoslash mumkin. “Tulki va xo‘roz” hamda “Hakka bilan tulki” ertaklarining har ikkisida ham tulki o‘zidan kuchsiz deb bilgan parrandalar aql-u farosati oldida ojiz qoladi. Hakkaning donoligi oldida “og‘zi ochilgancha” qolavergan tulki xo‘rozning tadbiri tufayli “orqasiga qaramay qochib ketadi”.
“Tulki va xo‘roz” hamda “Hakka bilan tulki” ertaklaridagi tulki obraziga xos xususiyatlarni Venn diagrammasida tasvirlash mumkin:

Tulki – o‘ta ayyor, to‘g‘ri kelgan kishi – hayvonga firib bera oladigan majoziy obraz. Tulki o‘zidan kuchsiz bo‘lgan hayvonlar bilan uchrashganda zolim va ayyor sifatida namoyon bo‘ladi. Shuning uchun ham u aldanadi va qo‘lga tushadi. U o‘zidan kuchli bo‘lgan hayvonlar bilan munosabatda qo‘rqoq, firibgar, ayni choqda aqlli, chaqqon, tadbirkor, aksincha, xo‘roz singari nisbatan kuchsiz bo‘lgan hayvon va parrandalar bilan to‘qnashuvda zo‘ravon, ayyor, qonxo‘r, zolim, tekinxo‘r.²⁷