Annotatsiya ushbu ma’ruza matnda, mavzular haqida tushuncha, ularning tasnifi, dori preparatlarining yangi avlodlari, tibbiyot amaliyotida eng ko’p qo’llaniladigan xillari haqida axborot berilgan. Ma’ruzalar matnining

R e i s e p t l a r g a m i s о l l a r. 
Rp.: Sol. Pilocarpini hvdrochloridi 1% - 5 ml 
D. S. 2 tomchidan kuniga 2 marta o‘ng ko‘zga tomizilsin. 
Rp.: Sol. Aceclidini 3% - 10 ml 
D. S. 1 - 2 tomchidan ikkala ko‘zga, kuniga 3-4 marta. 
Rp: Sol. Aceclidini 0,2%-1 ml
D.t.d. N. 10 in ampull. S. 2 ml dan kuniga 2 marta ten ostiga. 
 
N-xoIinomimetik moddalar.
Bu gruppaga, nikotin singari. N-xolinoretseptorlarni qo‘zg‘atadigan dorivor 
moddalar kiradi. Nikotin - tamaki barglarida saqlanadigan alkaloid. Bu kuchli zahar, 
undan meditsina maqsadlarida foydalanilmaydi. 
Dorivor vositalar sifatida sititon va lobelin preparatlari qo‘llaniladi. Ular karotid 
tugunlari N-xolinoretseptorlarini qo‘zg‘atadi. Bu refleksogen zonalarda paydo bo‘ladigan 
impulslar nafas markazi qo‘zg‘aluvchanligini o‘zgartiradi. Preparatlar nafas markazini 
retlektor tarzda kuchaytiradi. 

---

Sititon 
(Cytitonum). В ro‘yxatida. Ampulalarda 1 ml dan chiqariladi. 0,15% li 
sitizin alkaloidi eritmasidan iborat. Sitizin rakitnik va termopsis o‘simliklarida bo‘ladi. U 
lobelin va nikotinga o‘xshash (nikotinga nisbatan toksinligi kam). 
Sititon ta’sirida nafas birmuncha chuqur va tez bo‘lib qoladi? Shunmgdek arterial 
bosim oshadi (tomirni harakatlantiruvchi markazning reflektor va bevosita qo‘zg‘alishi 
natijasida). 
Is gazidan zaharlanishda, bo‘g‘ilishda qo‘llaniladi. Venaga 0,5-1 ml dan 
yuboriladi. 
Lobelin gidroxlorid 
(Lobelini hydrochloridum).A ro‘yxatida. Lobelia infanta 
o‘simligida bo‘ladigan alkaloid. 
Ampulalarda 1 ml dan 1 % li eritma holida chiqariladi. 
Lobelin sititonga nisbatan birmuncha kuchsiz ta’sir qiladi. 
Sititon qo‘llaniladiga hollarda ishlatiladi. Ikkala preparat nafas markazining 
qo‘zg‘aluvchanligi reflektor buzilganda (uxlatadigan vositalar va narkoz. vositalaridan 
zaharlanishda) tavinlanmavdi. Venaea yuboriladi. 
Ishlatib bo‘lmaydigan hollar: ateroskleroz, o‘pka shishi. 
Nikotin. 
Meditsina amaliyotida zaharli ta’siri sababli qo‘llanilmaydi. Odam 
organizmiga tamaki chekilganda tushadi. Tutun tarkibidagi zararli moddalardan o‘pka va 
yuqori natas yo‘llari ta’sirlanadi. Natijada bronxitlar, laringitlar, o‘pka emfizemasi 
pnevmoskleroz rivojlanadi. Tamakida xavfli o‘smalar avj olishiga sabab bo‘ladigan 
poloniy-210 radioaktiv moddasi borligi aniqlangan. Buyrak usti bezlarining (adrenalin 
ortiqchaligi), gangliy, tomirlarni harakatlantiruvchi markazlarning doimiy ta’sirlanishi 
gipertonia kasalligi va aterosklerozning avj olishiga sabab bo‘ladi. Oyoq tomirlarining 
barqaror torayishi endartcrit avj olishiga, to‘qimalar trofikasining buzilishi esa 
gangrenaga olib keladi. 
Chekishga qarshi kurashish uchun sitizin va lobelin alkaloidlaridan foydalaniladi. 
Sitizin «Tabeks» preparati tarkibiga, lobelin - «Lobesil» tabletkasi tarkibiga kiradi. Ular 
nikotinga o‘xshash ta’sirni yuzaga chiqaradi, shuning uchun chekuvchida nikotinga 
ehtiyoj keskin pasayadi, bu zararli odatni tark etish vaqtidagi yoqimsiz sezgilar 
kamayadi. Chekish bilan birga preparatlar qabul qilish yoqimsiz sub’ektiv sezgilar 
keltirib chiqaradi, bu ham chekishdan voz kechishga yordam beradi. Preparatlarni me’da 
va o‘n ikki barmoq ichakning yara kasalligida ishlatish mumkin emas.