Aniq-tabiiy fanlar va jismoniy madaniyat fakulteti tabiiy fanlar kafedrasi

2-MAVZU.KICHIK BIZNES VA TADBIRKORLIK FAOLIYATINIG TURLARI VA SHAKLLARI


Reja:

1. 
   Tadbirkorlik faoliyatining turlari
   
2. 
   Tadbirkorlik faoliyatining shakllari.
   
3. 
   Kichik biznes va tadbirkorlikda biznesning shakllari
   

1. Tadbirkorlik faoliyatining turlari

Tadbirkorlik faoliyati turlari xilma-xildir. Faoliyat maqsadi, turi va yo‘nalishlariga qarab tadbirkorlik faoliyati ishlab chiqarish, tijorat, moliyaviy va konsalting turlariga boiinadi. Ushbu tadbirkorlik faoliyatining har bir turi yana kichik turlarga b o ‘linadi. Mavjud tadbirkorlik faoliyati turlarini 4 guruhga bulinadi.

1. Ishlab chiqarish tadbirkorlik faoliyati turlariga - ishlab chiqarish, innovatsiya, ilmiy texnika, tovar ishlab chiqarish, xizmat ko'rsatish, iste’mol tovarlarini ishlab chiqarish, axborot va boshqalar.
2. Tijorat tadbirkorlik faoliyati turlariga tovar birjalari yoki savdo tashkilotiari bilan bog'liq korxonalar kiradi. Tovar birjasi — tovar namunalari xaridor tomonidan oldindan ko'zdan kechirilmagan va tovarlam i minimal partiyasi belgilangan ulgurji tovar bozori turi. Tovar birjasida o'zaro kelishilgan va rioya qilingan qoidalar asosida savdo operatsiyalarini amalga oshirish uchun tijorat vositalari va ulam ing xizmatchilari o ‘z xohishlari bilan birlashadi. Ushbu birjaning maqsadi crkin raqobatning boshqarish mcxanizmini tashkil etish va shu orqali talab va taklifni hisobga olgan holda haqiqiy bozor narxlarini aniqlashdir Tovar birjalarida tovar egalari bilan oddiy savdo qilishdan tashqari fyuchers bitimlari ham tuziladi. Bu bitim bo'yicha shamom ada ko'rsatilgan tovar uchun to'lovni m a’lum vaqtdan keyin amalga oshirish mumkin. Tovar birjalari quyidagi asosiy vazifalami bajaradi:
- savdo bitimlarini tuzishga vositachilik xizm ati ko ‘rsatadi;
- tovar savdosini tartibga soladi, savdo jarayonlarini boshqaradi va savdo mojarolarini hal etadi;
- narxlar to ‘g ‘risida, shuningdek ishlab chiqarish va narxlarga ta’sir qiluvchi turli omillar haqida axborotlaryig'adi va e’ion qiladi.
Tovar birjalari ayianmasining aksariyat qismi bor tovar!a; (kassa bitimlari) bilan emas, balki kelajakdagi tovar yoki tovar 49 yetkazib berish bitimi asosida (vaqtli bitim) amalga oshiriladi. Tovar birjalari ochiq yoki yopiq shaklda b o iad i. Yopiq birjalardagi savdoda faqat brokerlar-sotuvchi va xaridor o'rtasidagi vositachilar ishtirok etadi. Ochiq birjaiarda esa xohlagan kishi ishtirok etishi mumkin.
Respublika tovar-xomashyo birjasi 1994-yili ochiq hissadorlik jam iyati shaklida tashkil etildi. U sanoat, qishloq xo‘jaligi. oziqovqat tovarlari va xomashyo mahsulotlarini erkia ulgurji savdosini uyushtiradi. Birja savdolarida brokerlar orqali xand qilingan mahsulotlar respublikadan tashqariga litsenziyasiz va bojxona to ‘lovisiz chiqariladi. Tovar-xomashyo birjasining bo‘linmalari barcha viloyatlarda va Q oraqalpog‘iston Respublikasida tashkil etilgan.
Moliyaviy tadbirkorlik faoliyati turlariga Tijorat banklari va fond birjalari moliyaviy tadbirkorlik uchun faoliyat ko‘rsatuvchi maqom boTib xizmat qiladi. Tijorat banki - aksiyadoriik moliyaviy-kredit muassasasi bo ‘lib, pul omonatlarini (depozitlami) qabul qiluvchi va mijoz ko‘rsatmasi bilan hisob-kitob opcratsiyalarni amalga oshirib pulli xizmat ko'rsatadi. Tijorat bankinm g daromad manbai depozit (jalb etilgan) va ssuda mablagTari o'rtasidagi farqlardan shakllanadi.
Tijorat banklari operatsiyalari passiv (mablagMarni jalb etish), aktiv (mablagTami joylashtirish), komission-vositachi (komission to'lovlari boTgan m ijozlaming topshiriqlarini bajarish) kabi uch guruhga boTinadi.
Fond birjasi. Kapitalning ko'payishi, aktivlarning haqiqiy narxini aniqlashga qaratilgan qimmatbaho qog‘ozlar bozoriga fond birjasi deyiladi. Fond birjasining faoliyati talab va taklifni tezkor tartiblashtirishdan iboratdir.
Fond birjalarida qimmatbaho qog‘ozlam ing kopirovkasi o'tkaziladi. Bunga m uvofiq birjaning kopirovka bo ‘limi mutaxassislari birja orqali o ‘tayotgan barcha qimmatbaho qog‘ozlarning xarid kursi va sotuv kurslarini muntazam ravishda baholab boradilar. Joriy kurslar esa doimo chiroqli tabloda yozilib, maxsus byulletenda chop etiladi.

2.