Аниқ фанларга ихтисослаштирилган давлат умумтаълим мактабининг бошланғич синф ўқитувчиси



Download 296,33 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/6
Sana07.04.2022
Hajmi296,33 Kb.
#534410
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
boshlangich sinflarda matematika oqitish metodikasi

муносабатларини турлантириш керак. Мухим аломатларини 
узгаришсиз, колдириш керак, яъни хамма бурчаклари тугри 
бурчаклигига ва карама–карши томонлари тенглигига колиши керак.
3. Укитувчи бошчилигида бажариладиган ўқув ишлари ўқувчиларнинг 
мустакил ишлари. 
Бошланғич 
синфларда 
ўқитишнинг 
биринчи 
боскичда 
укитувчинингбевосита бошчилигида бажариладиган ўқув ишларидан 
кенг фойдаланилади, укитувчи ўқувчиларни керакли изга мохирлик 
билан йуналтириб туриши керак. 
Хозирги вактда ўқитиш самарадорлигини оширишга имкон 
берувчи метод сифатида ўқувчиларнинг мустакил ишларга купрок 
эътибор берилмокда. Мустакил ишга: «Ўқувчиларнинг ўқитиш 
процессига кушилувчи мустакил ишлари бу укитувчининг бевосита 
катнашувисиз махсус ажратилган вакт давомида унинг топшириклари 
буйича бажариладиган ишдир, бунда ўқувчилар топширикда куйилган 
максадга эришишга уз кучларини сарфлайдилар, аклий ѐ жисмоний 
харакатлар натижасини бирор фолрмада ифодалаб онгли равишда 
интиладилар» - деб таъриф берилади. 
Мустакил ишлар куйидагиларга кура узаро фарк килинади: 
А) Дидактик максадлар буйича. 
Бу ишлар ўқувчиларни янги материални кабул килишга, 
тайѐрлашга, янги билимларни узлаштиришга, мустахкамлашга, илгари 
утилган материални такрорлашга йуналтирилган булиши мумкин. 
Б) Ўқувчилар ишлаѐтган материал буйича дарслик билан, 
дидактик материал устида, босма асосли дафтар устида ишлаш. 
В) Ўқувчилардан талаб килинадиган фаолият характери буйича: 
бу нуктаи назардан ишларни берилган намуна буйича, берилган коида 
ва … бир-биридан фарк килинади. 
Г) Ташкил килиш усулига кура. 
Умум синф иши бунда синфнинг хамма ўқувчилари битта ишни 
узини бажаришади, группавий иш бунда ўқувчиларнинг хар хил 
группалари, хар хил топшириклар устида ишлашади, индивидуал иш, 
бунда хар бир ўқувчи махсус топширик устида ишлайди. 
Математикадан деярли хар бир дарсда 2-3 та киска вактли 
мустакил иш утказиш мумкин. Шу вактнинг узида ўқувчиларнинг 
мустакил ишлашга етарлича тайѐрламай туриб, уларга топширикни 


бажаришда мустакиллик бериш купинча ўқув вактини исроф килишга 
олиб келади. 
4. 
Ўқувчиларнинг мустакил активликлари даражасига 
кура 
классификацияланувчи методалар. 
1) Изохли-иллюстратив метод.
Бу метод оркали укитувчи тайѐр маълумотни хар хил воситалар 
ѐрдамида беради, ўқувчилар эса бу маълумотни кабул киладилар, 
тушиниб оладилар ва эслаб коладилар. Маълумот беришни укитувчи 
огзаки (гапириб бериш, тушунтириш), ѐзма (дарслик, кушимча 
қўлланмалар), курсатмали (картиналар, расмлар, схемалар, харакат 
усулларини курсатиш билан аалга оширади). 
Ўқувчилар билимларни юқори даражада узлаштириш учун зарур 
буладиган фаолиятини бажаришади, тинглашади, сезишади, укишади, 
кузатишади, янги маълумотни илгари урганилган материал билан 
таққослашади ва эслаб колишади. 
2) Репродуктив метод. 
Бу методнинг асосий белгиси фаолият усулини тиклаш ва 
укитувчининг топшириклари буйича такрорлашдан иборат. Бу метод 
ѐрдамида ўқувчиларда малака ва куникма таркиб колади. 
3) Билимларни жумбокли баен килиш. 
Бундай баѐн килишда укитувчи у ѐ бу коидани айтибгина колмай 
балки овоз чикариб мулохаза юритиб жумбок куяди ва уни хал килиш 
процессини курсатади, укитувчиниг бундай тушунтириши анча 
ишончлирок булади, болаларни фикрлашга ургатади, билиш 
характеридаги изланишларни олиб боришга ургатади. 
4) Кисман изланиш ва эвристик метод. 
Бу холда укитувчи укучилар олдига жумбок куйди, узи эса ўқув 
материалини баѐн килади, аммо бу баѐн давомида ўқувчилар олдига 
саволлар куя борали. Бу куйилган саволлар улардан излаш процессига 
кушилиши ва билиш характеридаги масалани ечишни талаб килади. 
5) Ўқитишнинг тадкикот методи. 
Бу метод билан ишлашда ўқувчилар куйилган жумбокни 
тушуниб олганларидан фараз килишади, текшириш усулини уйлаб 
куришади, кузатишлар олиб боришади, умумлаштиришади ва 
хулосалар чикаришади. 
II. Ўқув-билиш фаолиятини рагбатлантириш методлари. 
Рагбатлантириш 
ва 
таълимотларни 
асослаш 
методлари 
жумласига билиш характеридаги уйинлар, укишда мувофакиятли 
вазиятлар яратиш, мукофотлаш методи ва бошка методларни киритиш 
мумкин. 
Ўқув билиш фаолиятини уйготишнинг самарали методларидан 
бири булган уйинни ажратиш керак. Мактабгача ѐшда уйин 
кичкинтойлар хаѐтида мухим ахамиятга эга уйинлар ижодий, 
харакатли, дидактикуйинларга булинади. 


Бошланғич таълимдаги ургатувчи ѐ дидактик уйинлар асосида 
боланинг масаланинг ечишга уйналтирилган билиш характеридаги 
мазмун аклий ва ирода кучи, уйининг боришини аниқловчи харакат ва 
коидалар ѐтади. 
Дидактик уйинларда фикрлашнинг асосий процесслари анализ, 
таққослаш, хулоса чикариш ва … ривожлантирилади. Ўқув 
процессидаги дидактик уйинлар вактида пайдо буладиган ижобий 
уйинлар болалар фаолиятини активлаштирилади, уларнинг эркли 
диккатларини, хотираларини ривожлантиради.
Ўқитиш процессидаги дидактик уйинлар вактида пайдо 
буладиган ижобий уйинлар болалар фаолитятини активлаштиради, 
уларнинг эркли диккатларини, хотираларини ривожлантириди. 
Уйинда ўқувчилар узаро пайкамаган холда жуда куп математик 
омилларни, машкларни бажарадилар, санашни машк киладилар, 
сонларни таккослайдилар, масалалар ечадилар. 
Бошланғич математикадан болаларнинг микдорий, фазовий 
тасаввурларини ривожлантирувчи куп микдорда уйинлар яратилган. 
Буларга «Магазин», «Зинача», «Жим», «Арифметик лото», … киради. 
III. Ўқувчиларнинг математикадан билим ўқув ва малакаларни 
текшириш. Ўқувчиларнинг билим, ўқув ва малакаларини текшириш ва 
бахолаш Бошланғич синфларда ўқув процессининг ажралмас таркибий 
кисмидир.
математика ўқитиш жараѐни доимо назорат килиш билан бирга 
олиб борилади. Назорат килиш укучиларнинг билимлар даражасини ва 
билимларни узлаштириш сифатини аниқлайди, билимлар, куникмалар 
ва малакалардаги камчиликларни аниқлайди ва унинг олдии олишга 
ѐрдам беради. 
Математика дарсларида назоратнинг 3 тури дастлабки, кунлик ва 
якуний текшириш амалга оширилади. Дастлабки текшириш ўқув 
йилнинг бошида ѐки янги мавзуни урганишдан олдин, янги материални 
урганишга кандай билимларни эсга тушириш кераклигини аниқлаш 
максадида утказилади.
Кундалик текшириш билимларини бирламчи мустахкамлашда 
олдин, ўқувчилар янги мавзуни тугри тушундиларми, йукми, улар 
кандай кийинчикларга дуч келаѐтганларини аниқлаш максадида 
утказилади. Якуний текшириш ўқувчилар билан темалар, булимларни 
урганишнинг охирида ѐ чорак, ўқув йилининг охирида утказилади. 
Ундан максад ўқитиш натижалари аниқлаш, ўқувчилар олган 
билим, ўқув ва малакалар сифатини текширишдан иборатдир. 
Математикадан билимларни назорат килиш усули турли туман. Бу 
усуллар огзаки сураш ва ѐзма, амалий ишлардир. Огзаки сураш 
фронтал ва якка тартибли булиши мумкин. Фронтал сурашда саволлар 
синфга берилади бирок саволларнинг мураккаблик даражаси бир хилда 
булмайди. Хар бир боланинг имкониятини хисобга олиб ва шу билан 


бирга хаммани фаол ишлашга жалб этишда укитувчи синф 
ўқувчиларига табакалаштириб ѐндашади. 
Укитувчи якка тартибли сураш учун купинча ўқувчининг 
жавобига бутун синф диккатини жалб килиш максадида ўқувчининг 
доска олдига чикаради. Укитувчи якка тартибда сурашда ўқувчига 
топшириклар курсатилган карточка бериб, уни бажаришга вакт 
ажратиш мумкин. Укитувчи огзаки сурашни утказишда болалар ўқув 
материалини канчалик узлаштирилганликларини текширади, иложи 
борича ўқувчиларни актив ишлашга жлаб килишига харакат килади. 
Огзаки сураш ўқувчиларнинг билимларини хар томонлама тулик 
аниқлашга имкон беради, бирок у куп вакт талаб килади, купрок 
ўқувчиларни текшириш имконини чеклаб куяди. Бундан ташкари 
огзаки сурашда укитувчининг саволлари ва ўқувчининг жавоблари хеч 
каерда кайд килинмайди. Бу турли ўқувчиларнинг бир саволга берган 
жавобларини таққослаш, имкониятидан укитувчининг махрум килади. 
Мустакил ѐзма ишлар билим, укукв ва куникмаларни кунлик ва якуний 
текшириш максадида утказилади. Кунлик текширишда мустакил ишлар 
хажм жихатида унча катта булмай асосан утилаѐтган темага доир 
топшириклардан иборат булади. 
Бу холда тешириш дарсда ўқитиш жараѐни билан узвий алокада 
булиб, унга буйсинади. Шунинг учун мустакил иш кисмларга булиниб 
дарс давомида икки-уч марта берилиши мумкин. 
Мустакил ишлар учун машклар ва вазифалар ўқувчиларнинг 
узига хос хусусиятларини хисобга олган холда укитувчи томонидан 
тузилади ва текширилади, бахоланади. 
Ёзма текшириш ишлари мавзу ѐ булим урганилгандан кейин ўқув 
чораги ѐ ўқув йилининг охирида утказилади. Чорак ѐ йилнинг 
охиридаги 
текшириш 
ишларига 
мулжалланган 
саволлар 
математиканинг турли булими юзасидан берилади. Чорак ѐ йиллик 
текшириш ишлари одатда масала ва мисоллардан иборат булади.
Текшириш иши ўқувчи томонидан мустакил, укитувчининг 
ѐрдамсиз бажарилиши керак. Текшириш ишининг укитувчи диккат 
билан сифатли бажариши, хар бир синф ўқувчисининг хатоларини, 
кийинчиликларини ва уларнинг сабабларини курсатиш керак. 
Хар бир ѐзма иш бахоланиши керак.

Download 296,33 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish