Anguage and literature til va adabiyot

– Ustoz, o‘qituvchi so‘z-lug‘atni o‘qiyverib, un-

dan bezib qolmaydimi?

– Uzr, men oddiy lug‘atmi yoki izohli (misolli, gap 

yoki bayt keltirilgan) lug‘atmi, farqlamay gapiribman. 

So‘zimga aniqlik kiritay: men “razm – jang”, “subh – 

Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida mumtoz adabiyot namunalarini o‘qitishda bir qancha muammoli vaziyatlar 

yuzaga keladi.  Shulardan biri mumtoz adabiyot matnlarida uchraydigan qadimiy umumturkiy, arab va forsiy 

so‘zlarning bugungi o‘quvchilar uchun izoh va lug‘ati mavhumligi masalasi bo‘lsa, ikkinchisi, mumtoz adabiyot 

nashrlaridagi mavhum yoki qusurli holatlar: so‘zlarni noto‘g‘ri yoki teskari ma’noda o‘qish hodisalari. Vaholanki, 

matn sahih bo‘lmasa, tahlil ham ko‘ngildagidek chiqmaydi. 

 Ana shu ikki ta’limiy muammo yuzasidan O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan ma’daniyat xodimi, 

Xalqaro Bobur mukofoti sovrindori, O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasining a’zosi, taniqli matnshunos olim 

Vahob Rahmonov bilan suhbatlashdik. 

---

4

e-mail: [e-mail]

2020-yil 1-son

Suhbat

tong”, “jola – do‘l, shudring” kabi so‘z va lug‘at beril-

gan kitoblarni (chunonchi, 1993-yilgi “Navoiy asarlari 

uchun qisqacha lug‘at”) emas, balki har bir so‘zning 

ham lug‘ati, ham o‘sha so‘z qatnashgan gap yoki bayt 

keltirilgan izohli lug‘atlarni nazarda tutdim.

O‘qituvchi yaxshi biladiki, so‘z – fikr birligi. U lug‘at 

kitobidan olti mingta so‘z va uning misollardagi izo-

hi va lug‘atini o‘qib, shuncha yangi fikrga ega bo‘ladi. 

“Mumtoz asarlar lug‘ati” kitobida barcha so‘zlar emas, 

aynan o‘qituvchi va o‘quvchi uchun qiyin bo‘lgan qa-

dimgi umumturkiy, forsiy va arabiy so‘zlar lug‘ati va izo-

hi berilgan. Demak, uni o‘qigan kitobxon lug‘at boyligini 

oshirish qatorida qimmatli izohlarga oshno bo‘ladi.