Andijon mashinasozlik instituti «materialshunoslik va yangi matеriallar tеxnologiyasi» kafedrasi «materialshunoslik»

12- rasm. qo’rqoshin-surma qotishmasining qolat diogrammasining qo’rish.
qo’rqoshin -surma holat diogrammasining tuzish uchun yotiq chiziq bo’ylab chapdan o’ngga qarab qo’rqoshinning miqdori 0 dan 100% gacha foiz qisobida, o’ngdan chapga qarab esa surma 0 dan 100% gacha bo’lgan miqdorda qo’yib chiziladi. Tik chiziqqa esa nuqtalar proektsiyalanadi. Topilgan kritik nuqtalar birin ketin birlashtiriladi. Natijada kristallanishni xarakterlovchi egri chiziq hosil bo’ladi va bu egri chiziq likvidus chiziqi deb yuritiladi. Kristallanish jarayonining tomom bo’lishini belgilovchi egri chiziq esa solidus chiziqi deb yuritiladi. Holat diogrammasidagi evtektikagacha va evtektikadan keyingi qotishmalar uchun o’qituvchi tomonidan ko’rsatilgan qaroratda talaba metallografik mikroskopdan fazani tekshirib, uning miqdorini kesmalar qoidasi yordamida hisoblab topiladi.
Ish yuzasidan hisobot yoziah tartibi:
1. Ishdan ko’zda tutilgan maqsad yoziladi.
2. "qo’rqoshin-surma" sistemasi uchun o’lchash qiymati potenttsionmetrdan har 10 soniyadan keyin olinadi. qotishmani tarkibi Pb = %, Sb = %
3. Berilgan qotishmalarning kristallanish jarayonining boshlanishini va tamom bo’lishini ifodalovchi jadval chiziladi.
4. Jadvalda olingan ma'lumotlarga asoslanib termogrammalar va olingan termogrammalar bo’yicha qolat diogrammasi chiziladi.
5. Kesmalar qoidasiga binoan evtektikagacha bo’lgan qotishmaning mikro tuzilishiga qarab, uning tarkibidagi kimyoviy elementlarning miqdori aniqlanadi.