Andijon mashinasozlik instituti «materialshunoslik va yangi matеriallar tеxnologiyasi» kafedrasi «materialshunoslik»

Mustaqil tayyorlanish uchun savollar:
1.Metallografik mikroskoplardan qaerda foydalaniladi?
2. Metallografik mikroskoplarda strukturalar qanday nurlar asosida tekshiriladi?
3. Qanday metallografik mikroskoplarni turlarini bilasiz?
4. Mikroskopda tasvir qanday hosil qilinadi?
5. Mikroskopni kattalashtirish darajasi haqida nima bilasiz?

6-Amaliy mashg’ulot
MIKROSTRUKTURAGA QARAB PO‘LAT TARKIBIDAGI UGLEROD MIQDORINI ANIQLASH
Mashg’ulotni bajarishdan maqsad:
Metall va qotishmalarning makro va mikro stukturasini tekshirishni o’rganish.
Makroskopik tahlil deb metall va qotishmalar tuzilishini oddiy ko’z bilan yoki 30 martagacha kattalashtirib tuzilishini o’rganishga aytiladi.
Makro va mikro tahlil yordamida tekshiriladigan metallar strukturasi makro va mikrostruktura deyiladi.
Кo’z yoki lupa yordamida (x30-40 gacha kattalashtirilgan holatda) tayyor mahsulot yuzalarini, sinish yuzalarini tekshirishga makrostrukturali tekshirish deyiladi.
Makro tekshirish shliflar yordamida amalga oshiriladi. Shlif tayyorlash texnologiyasi quyidagicha: temir qirqish arrasi yoki stanok yordamida tekshirilayotgan namuna ikkiga bo’linadi. Namuna stanokda egov yoki abraziv charx yordamida tozalanadi, so’ngra metallografik jilvirlash qog’ozlarida silliqlanadi. Bunda metallografik jilvirlash qog’ozlarining katta nomerlaridan kichik nomerlariga o’tiladi. Bir nomer qog’ozdan boshqasiga o’tilganda shlif 90⁰ ga buriladi. Shliflar yuzasidan chiziqlar yo’qolmaguncha bir yo’nalishda silliqlanadi. Mikrostrukturaning ko’rinishi uchun shliflarga turli reaktivlar ta’sir ettiriladi. Turli reaktiv eritmalar ta’sirida makroshliflar yuzasida ichki tuzilishning ko’rinishi hosil bo’ladi.
Makro-tekshirishda buyumlarning sifatini aniqlashga quyidagi usullar yordam beradi:
- tashqi ko’rinishni tekshirish;
- sinish yuzalarini tekshirish;
- quyma, payvandlangan, bosim bilan ishlangan yoki yuzasi puxtalangan va boshqa metall buyumlarining ichki tuzilishini makroshlif yordamida tekshirish.