Andijon mashinasozlik instituti "mashinasozlik texnologiyasi"

Elektrofiltrlar

Italiyalik olim Bekker 1771 yilda elektr maydonida chang zarrachalarini xarakatlanaetganini kuzatadi va 1824 yilda nemis ixtirochisi Xollfal`d elektroliz orkali tutun tarkibida chang zarrachalarini tozalashni bartaraf kiladi. 1903 yilda akademik olim Lodes elektrofil`trni yaratadi va 1906 yildan boshlab AKSh korxonalarida ishga tushuradi. elektr chuktirgichlar ikkita guruxga bulinadi:
1-chi engsimon (rukoyatkiy), 2-chi elektr tutgichlar.
Ishlab chikarish binolarinig ichkarisiga ajralib chikaetgan changlardan tozalashda engsimon fil`trlardan foydalaniladi. Engsimon fil`trlarni tayerlashda sintetik tolalar, matolar kullaniladi. Engsimon fil`trlar eng kichik chang zarrachalarni (1 mk.dan kichik) ushlab koladi va uning foydali ish koefficienti 99,5
% bulishi mumkin. Bunday fil`trlarning uzunligi 10 m gacha buladi.
Atmosfera xavosiga chikariladigan zaxarli gazlar eritmalar orkali (suv, ishkor, tuz, oxak) absorbciya usulida tozalanadi. Masalan, xavoga chikarilaetgan SO gazi oxak eritmasi orkali tozalanganda kal`ciy sul`fat tuzi xosil kiladi. Zaxarli gazlar kum,
SO + CaO + H O= CaSO + H O
tuprok, egoch kipiklari, aktivlashtirilgan kumir kattik moddalar orkali absorbciya usulida tozalanadi. Bunga misol kilib protivogazni olish mumkin.
Ma’lumki, ishlab chiqarish korxonalarida materiallarni yanchish, aralashtirish, uzatish va kuritish jarayonlarida zarrachalarining ulchami 3-70 mkm atrofida bo’lgan changlar paydo bo’ladi. Yoqilg’ilarni yokish paytida tutunlar, bug’larni kodensatsiyalashda esa, tumanlar paydo bo’ladi. Tutun va tumanlar tarkibidagi qattiq va suyuk zarrachalarning ulchami 0,3 – 5,0 m km atrofida bo’lishi mumkin. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, zararli moddaning ulchamlari qancha kichik bo’lsa, uning nafas olish yo’lari orqali inson organizmiga singib borishi shuncha oson bo’ladi va natijada turli kasalliklarni paydo bo’lishiga sababachi bo’ladi. Shuning uchun atmosfera havosini tozalash katta ahamiyatiga ega.
Bundan tashqari, atmosfera havosi nafaqat sun’iy yo’llar bilan ifloslanadi, balki tabiiy holda ham ifloslanishi mumkin. Masalan zilzila, vulqonlarning otilib turishi, suv toshkinlari, shamol, chang-tuzonlar atmosfera havosini tabiiy holda ifloslantiradi. Hisob- kitoblar shuni ko’rsatyaptiki hozirgi paytda atmosfera havosining sun’iy ifloslanishi inson faoliyati bilan chambarchas bog’liq bo’lib, uning tabiiy ifloslanishidan ustunlik kilmokda. Bu esa asmosfera havosini tozalab turishni takazo etadi.
Atmosfera havosi 3 ta asosiy maqsadlarda tozalanadi. 1.Atmosfera havosining ifloslanishini kamaytirish, ya’ni havo
tarkibidagi zararli moddaning miqdori uning ruxsat etilgan chegaraviy kontsentratsiya (RECHK)sidan oshib ketmasligini ta’minlash uchun.

2. 
   Havo yoki aralashma gazlar tarkibidan kimmatbaho mahsulotlarni ajratib olish uchun.
   
3. 
   Texnologik jarayonlarga salbiy ta’sir etuvchi va asbob uskunalar, hamda qurilmalarning buzilishini tezlashtiruvchi moddalarni havo yoki gaz aralashmalari tarkibidan ajratib olish uchun.