Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika» fakulteti

To`g’rilanish jarayoni to`g’rilagich sxemasining bevosita ventil elementlari
tomonidan amalga oshiriladi: Adabiyotlarda bir taktli deb ataladigan bir fazali bitta yarim davrli to`g’rilagich sxemasida to`g’rilash jarayoni mohiyatini ko`rib chiqamiz. Sxema T transformatori, VS ventili va aktiv yuklama hisoblangan R<sub>d</sub> rezistoridan tuzilgan (32-rasm, a). transformatorning birinchi chulg’amiga oziqlantirish tarmog’idan sinusoidal kuchlanish beriladi. Transformatorning ikkilamchi chulg’amida ham sinusoidal kuchlanish bo`ladi U_ab=√2U₂Sin ωt Bunda U₂ ─ transformatorning ikkinchi chulg’amidagi kuchlanishning haqiqiy qiymati; ω ─ oziqlantirish tarmog’i kuchlanishining burchak chastotasi.
Indeks d o`zgarmas tok tomonida sxemada tok va kuchlanish elementlarini belgilash uchun foydalaniladi. Bu indeks inglizcha «direct»-to`g’ri (ruscha pryamoy) so`zi ning birinchi harfi. Ikkilamchi chulg’am b nuqtasida potentsial a nuqtadan yuqori bo`lganda (u_ab kuchlanish manfiy), V ventilga yopuvchi kuchlanish qo`yiladi va ventildan tok o`tmaydi. Ikkilamchi chulg’am a nuqtasida potentsial b nuqtadan yuqori bo`lgan holda esa (bu momentlar 32-rasmda =ωt=0; 2π; 4π…), VS ventil anodiga musbat kuchlanish qo`yila boshlanadi va ventil ochiladi (ulanadi). Natijada u_ab kuchlanish R_d rezistorga qo`yilgan holat yuzaga keladi, yuklama orqali i<sub>d</sub> tok oqa boshlaydi: Bu i<sub>d</sub> tok nolgacha pasayguncha ventil o`tkazuvchan holatni saqlab turadi: Aktiv yuklama uchun tok faza bo`yicha kuchlanishga to`g’ri kelgani uchun u_ab kuchlanish manfiy bo`lganda V ventil o`chadi (bu momentlarga 32-rasmda =ωt=π; 3π … dagi qiymatlar to`g’ri keladi). Ventil keyingi safar ulangunga qadar yuklamadan tok o`tmaydi. Shunday qilib R_d rezistorda faqat bir qutbli pulg’slanuvchi u_ab kuchlanish (32-rasm, g), yoki boshqacha aytganda to`g’rilangan kuchlanish bo`ladi