Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika» fakulteti

2. Elektrik filterlar haqida tushunchalar, nosinusoidal I, U larni filterlar yordamida tekislash.
Chastota ortganda induktiv qarshilik ortadi, sig’im qarshilik kamayadi: Induktiv qarshilikda tok kuchlanishidan faza bo`yicha 90<sup>o</sup> orqada qoladi, sig’im qarshilikda esa kuchlanish tokdan 90<sup>o</sup> burchakka orqada qoladi. Reaktiv qarshiliklarni bu hususiyatlari amalda turli vazifalarni bajaruvchi elektrik filtrlarni tuzishda ishlatiladi: Demak, filtr manbaa bilan iste’molchi orasida joylashadi. Quyilgan vazifalarga qarab filtrlar quyidagilarga bo`linadi;
1)Past chastotali, ular 0 dan mahlum f chastotagacha bo`lgan toklarni o`tkazadi.
2)Yuqori chastotali ular mahlum chastotadan yuqorilarinigina o`tkazadi.
3)Polosali filtr–ular f<sub>1</sub> dan f<sub>2</sub> gacha bo`lgan chastotali tokni o`tkazadi.
4)To`suvchi filtrlar, ular chastotasi f₁ dan to f₂ gacha bo`lgan toklarni o`tkazmaydi.
Tuzilishi bo`yicha filtrlar har hil ulanishga ega bo`lgan induktivlik va sig’imlaridan tashkil topgan to`rtqutbliliklarni eslatadi. Past chastotali filtrlar zanjirda induktivlik ketma-ket sig’im esa parallel ulangan bo`lishi lozim, shundagina bunday filtrlar f₁ dan 0 gacha bo`lgan chastotali toklarni o`tkazib, f₁ dan yuqori chastotali toklarni o`tkazmaydi.

25-rasm: Past chastotali filtrlar.
Aytib o`tilgandek, past chastotali toklar uchun induktivlik kichkina qarshilikni hosil qila-di, yuqori chastotali uchun esa katta qarshilik. Sig’im esa uni teskarisi, katta chastotali toklar uchun u kichik qarshilik hosil qiladi. Shuning uchun u yuqori chastota bo`yicha iste` molchini shuntlaydi, ya`ni yuqori chastotali toklarni o`zi orqali o`tkazib yuboradi. Past chastotali filtrlar o`zgaruvchan tokni to`g’rilashda qo`llaniladi, ya`ni ular toknio`zgaruvchi qismini kamaytirish uchun kerak bo`ladi. Shuning uchun ular tekislovchi deb ham ataladi.