Andijon mashinasozlik instituti «avtomatika va elektrotexnika» fakulteti «axborot texnologiy

2.Ethernet tarmog’ining tez ishlovchi versiyalari.

Kompyuter tarmoqlarida Ethernet tarmog’ining tez ishlashini taminlovchi versiyalarini yaratishga ko’p satxli yondoshish goyasi, tarmoqlarda standartlashning goyaviy asosi bo’lib xisoblanadi. Aynan shu yondoshish asosida ochiq tizimlarning bir-biri bilan bog’langan xolda, ya’ni o’zaro ishlashining yettita satxli standart versiyasi Open System Interconnection ishlab chiqilgan. Bu versiya va uning iboralari tarmoq mutuxasislari uchun o’ziga xos univer­sal tilga xam aylangan.

OSI versiyasi 90 chi yillarning boshlarida standartlash buyicha qator tashkilotlar ishtirokida ishlab chiqilgan. OSI versiyasi tizimlarning o’zaro ishlash satxlarini aniqlaydi, ularga standart nomlar beradi. Modelning tuliq tavsifi ming betdan oshadi.

OSI modelida o’zaro ishlash vositalarining yettita satxlari kuyidagicha nomlanadi: fizikaviy, kanal, tarmoq, transport, seanslar, takdimlash va amaliy satxlar.

Axborot (xabarlar) almashinish jarayonida ikkita kompyuter katnashganligi, ya’ni bunda bir-biri bilan kelishgan xolda ishlovchi ikkita «ierarxiyaning» ishini tashkil kilish kerak bo’lganligi sababli, tarmoqdagi o’zaro ishlash vositalarining ko’p satxli ko’rinishda taqdim etishning o’ziga xos tomonlari mavjud. Tarmoqdagi ikkala ishtirokchi xabarlar uzatish uchun ko’pgina kelishuvlarni qabul qilishlari kerak bo’ladi. Masa­lan, ular o’zaro elektr signallarining satxi va shakli xaqida, uzatiladigan xabarlarning uzunliklari xaqida, axborot uzatish ishonchliligini nazorat kilish usullari va boshka kursatgichlar xaqida kelishib olishlari kerak. Bu kelishuvlar barcha satxlar uchun qabul qilinishi kerak, ya’ni quyi bitlarni uzatish satxidan boshlab, eng yuqorigi tarmoq foydalanuvchisiga xizmat ko’rsatish satxigacha.

Ikkita kompyuterning o’zaro ishlash jarayoni ma’lum bir qoidalar to’plami asosida amalga oshiriladi, bu qoidalar to’plami protokol yoki inter­feys deb ataladi. Tarmoqning bir nomdagi satxiga tegishli tashkil etuvchilari urtasida axborot almashinish qoidalari protokollar, o’zaro kushni satxlar urtasida axborot almashinish koidalari esa interfeyslar deb ata­ladi.

Foydalanuvchi, ya’ni biror-bir kompyuter so’rov bilan murojaat qilganda, amaliy satxning programma ta’minoti standart shakldagi (formatdagi) xabarni (message) xosil kiladi. Odatda bu xabar - sarlavxa, malumotlar kismi va tugatuvchi kismlardan iborat buladi. Xabar sarlavxasi, xabar yuborilgan mashinaning amaliy satxiga, uzatilayotgan malumotlar ustida nima vazifani bajarish kerakligi xakida axborotdan iborat buladi.

Tarmoq orqali yuborilgan xabar, kompyuterning fizik satxi tomonidan qabul qilib olinadi va ketma-ket ravishda satxma-satx yuqoriga, birinchi satxdan yettinchi satxga uzatiladi. Xar bir satx o’ziga tegishli bo’lgan sar- lavxani taxlil qiladi va ishlab chiqadi, suo’gra esa bu sarlavxani olib tashlab, xabarning qolgan qismini yuqorida turgan satxga uzatadi.

Ko’prik bu tarmoq tuguni bo’lib, unda ikkita tarmoq bir xil texnologiya bo’yicha ulanadi. Ko’prik barcha malumotlarni tarmoqlar bo’yicha taxlil qiladi. Ko’priklar tarmoqlarni turli qaydnomalar, texnologiyalar bilan bog’laydi.

Marshrutizator - (paketli kommutator) ikki yoki bir necha tarmoqlarni turli texnologiya asosida ulashda muhim xisoblanadi. U barcha tarmoq strukturalarini manzillarini saqlaydi. Ko’prikdan farq qilib, uning o’z manzili va axborot saqlash xususiyati bor. Marshrutizator rolini kompyuter tarmog’idan biri bajaradi.

Agar ko’priklar malumot manzilini taъlil qilsa, marshrutizator malumotni tahlil qila olmaydi. Lekin u axborotni to’g’ri tanlashi yo’lini topadi. Marshrutizator bir qaydnomalarni turli texnologiyalar asosida bir tarmoqda biriktiradi.

Brandmouzer - kiradigan va chiqadigan malumotlarini ximoyalaydi, tarqalishiga yo’l qo’ymaydi. Traffik-aloqa yo’llarida signallarni yetkazilishiga aytiladi.

Shinali arbitraj - malumotni nizomi vaziyatlarni yechadi. Uning ikki uslubi bor: markerni uzatishi va kanalni eshitish.