Andijon mashinasozlik instituti «avtomatika va elektrotexnika» fakulteti «axborot texnologiy

11-mavzu: Mahalliy tarmoqlar.

Reja:

1. 
   Mahalliy tarmoq xususiyatlari.
   
2. 
   Ajratiladigan muhitda mahalliy tarmoq.
   

Tayanch iboralar: Mahalliy tarmoq, ajratiladigan muhit, adapter, topologiyasi, server, protokollar, axborot almashuvi, elektr signallar.

1.Mahalliy tarmoq xususiyatlari.

Axborotlarni tarmoqlarda yetkazish xolatlari o’ziga xos muhim jixatlardan iborat. Birinchidan, kompyuterlararo aloqa bo’limi uchun ularni o’zaro jismoniy yaqinligini talab qiladi. Bu tarmoqda maxsus kabel, telefon, radio orqali berilishi xam mumkin. Mahalliy tarmoq xususiyatlari asosiysi axborot berish jarayonida signal o’ziga xos bo’ladi, chunkn radio, telefon, tarmoq kabeli kompyuter shinasidan tubdan farq qiladi. Albatta, axborotii to’g’ri to’planganiga eъtibor berish zarur. Buning uchun kompyuterda tarmoq adapteri mavjud.

Mahalliy tarmoq adapteri bir qancha vazifalarni bajarish uchun dasturlangan. U protsessor yordamida boshqariladi. Tarmoq adapteri komandalar bilan boshqariladi, portlarga jo’natiladigan malumotlarni kanallar orqali yetkazib beradi, serverga so’rov jo’natadi. Tarmoq adapteri barcha malumotlarni qabul qiladi, tanlab oladi, yani o’ziga kerakli axborotni tanlaydi. Olingan malumot adapter buferida, to stantsiya malumotni olguncha qadar saqlaydi. Shu tariqa tarmoq adapteri malumotni to’g’ri yoki noto’g’riligini tekshiradi.

Alohida kompyuterlarning xisoblari mahalliy tarmoq tuguni xisoblanadi-malumotlarni berish yo’nalishi esa aloqa kanali deyiladi. Buni yana xam aniqroq aytganda tarmoq tuguni deb kompyuterga yoki boshqa qurilmaga kirish kanali deb aytiladi. Kirish joyida doimo tarmoq adapteri turadi, bu kompyuter tarmoq tuguni tarmoq adapteri bilan moslashgan bo’ladi. Agar kompyuterga bir necha tarmoq adapterlari o’rnatilgan bo’lsa, bu kompyuter bir necha tarmoq tugunlariga moslashgan bo’ladi.

Alohida lokal aloqa tugunlari bu mahalliy tarmoqda muhim rol o’ynaydi. Ko’pincha mahalliy tarmoq markaziy tugunda to’planadi, katta kuch va tez ishlashni talab qiladi. Markaziy kompyuter tarmog’i server, qolgan kompyuterlar ishchi stantsiyalari deb ataladi. Ishchi stantsiyalar faqat server bilan axborot almashadi, o’zaro axborot almasha olmaydilar.

Kompyuterlarni bir-biri bilan bog’lash. Kompyuterlar orasida ma’lumot almashish va umumiy masalalarni birgalikda yechish uchun mahalliy tarmoq kompyuterlarni bir-biri bilan bog’lash ehtiyoji paydo bo’ladi. Kompyuterlarni bir-biri bilan bog’lashda ikki xil usuldan foydalaniladi:

1. Kabel yordamida bog’lash. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan koaksial, o’ralgan juftlik kabeli (UTP) yoki shisha tolali kabellar orqali maxsus tarmoq plata yordamida bog’lanadi.

2. Simsiz bog’lanish. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan simsiz aloqa vositalar yordamida, ya’ni radio to’lqinlar, infraqizil nurlar, WIFI va Bluetooct texnologiyalari yordamida bog’lanadi.

Bir-biri bilan bog’langan kompyuterlarning bunday majmuasi kompyuter tarmog’ini tashkil etadi.

Mahalliy tarmoq - kompyuterlar, terminallar va boshqa qurilmalarning malumot almashishni ta’minlaydigan aloqa kanallari bilan o’zaro bog’langan majmui. Kompyuterlar aro malumotlarni almashishni ta’minlab beruvchi bunday tarmoqlar kompyuter tarmoqlari deb ataladi.

Mahalliy tarmoqda axborotlarni uzoq masofalarga uzatish imkoniyati vujudga keldi. Mahalliy tarmoqda axborotlarni uzatish, alohida foydalanilayotgan kompyuterlarni birgalikda ishlashini tashkil qilish, bitta masalani bir nechta kompyuter yordamida yechish imkoniyatlarini beradi. Bundan tashqari xar bir kompyuterni maъlum bir vazifani bajarishga ixtisoslashtirish va kompyuterlarning resurslaridan (malumotlari, xotirasi) birgalikda foydalanish, xamda butun dunyo kompyuterlarini o’zida birlashtirgan Internet tarmog’iga bog’lanish mumkin.