Qizilcha toshmasi va kasalligi, sababi va davolash

Qizilcha toshmasi va kasalligi, sababi va davolash
Qizilcha — bu adenopatiya, toshma va ba’zida tizimli alomatlarga olib kelishi mumkin bo’lgan virusli infeksiya bo’lib, odatda yengil va qisqa muddatli bo’ladi. Qizilchani erta homiladorlik paytida yuqtirish homiladorlikning uzilishi, o’lik tug’ish yoki tug’ma nuqsonlarni keltirib chiqarishi mumkin. Tashxis odatda klinik tekshirilib, so’ngra aniqlanadi. Ushbu holatlar sog’liqni saqlash organlariga xabar qilinadi. Davolash odatda talab qilinmaydi. Emlash profilaktika maqsadida samarali hisoblanadi.
foto: Qizilcha — RNK virusi ya’ni qizilcha virusi tufayli yuzaga keladi. Virus havodagi tomchilar bilan yaqin aloqada tarqaladi. Bemor qizilcha virusini infeksiyaning asemptomatik davrida yoki toshma boshlanishidan 7 kun oldin va uning boshlanishidan 15 kun o’tgach yuqtirishi mumkin; eng yuqori xavf davri toshma boshlanishidan bir necha kun oldin va uning boshlanishidan 7 kungacha. Tug’ma chaqaloqlar qizilchani tug’ilgandan keyin ko’p oylar davomida yuqtirishlari mumkin.
Qizilcha qizamiqqa qaraganda kamroq yuqadi. Kasallik umrbod immunitet beradi. Biroq, emlanmagan aholi orasida, bolaligida qizilcha yuqmagan yoshlarning 10-15% virusga sezgir. Hozirgi vaqtda Qo’shma Shtatlarda bolalarning muntazam emlashlari sababli kasallanish darajasi tarixiy jihatdan past darajada; 2004 yildan beri barcha holatlar yangi ko’chib kelganlarga tegishli.
Qizilcha — klinik ko’rinishi
Ko’p holatlar yengil kechadi. 14-21 kunlik inkubatsiya davri va 1-5 kunlik prodromal davrdan so’ng, odatda past darajadagi isitma, bezovtalik, konyunktivit va kattalardagi limfa tugunlari shishishi bilan xarakterlanadi, ammo bolalarda bunday alomatlar minimal yoki yo’q bo’lishi mumkin. Ensa osti, quloq orqasida va limfa tugunlari qismida og’riqli shish mavjud bo’ladi. Avvaliga tomoqning qizarishi bo’ladi.
Toshma qizamiqqa o’xshaydi, ammo unchalik keng tarqalmaydi va kamroq cho’zilgan bo’ladi; Bunday ko’rinishdagi toshma ko’pincha bolalarda birinchi alomatdir. Toshma yuz va bo’ynidan boshlanadi va tezda tanaga va oyoq-qo’llarga tarqaladi. Dastlab yuzda oqargan dog’li eritema paydo bo’lishi mumkin. 2-kuni toshma ko’pincha qizaradi. Petexiya yumshoq tanglayda hosil bo’ladi (Forxgeymer dog’lari), keyinchalik ular giperemiya sohasiga qo’shiladi. Toshma 3-5 kun davom etadi.

Bolalardagi umumiy intoksikatsiya belgilari yo’q yoki mo’tadil bo’lib, ular bezovtalikni o’z ichiga olishi mumkin. Kattalarda odatda umuman toksik belgilar mavjud bo’lmaydi, lekin ba’zida isitma, bezovtalik, bosh og’rig’i, bo’g’imlarning qattiqligi, vaqtinchalik artrit va yengil rinit mavjud. Toshma paydo bo’lganidan keyin 2 kun o’tgach, harorat pasayadi.
Ensefalit kamdan-kam hollarda yuz berdi. To’liq tiklanish odatiy holdir, ammo ensefalit ba’zan o’limga olib keladi. Trombotsitopenik purpura va o’rta otit kam uchraydi.