Андижон давлат университети ҳузуридаги илмий даража берувчи phD

Қисман фразеологик эквивалентлар, яъни немис тилидаги СФБларнинг ўзбек тилидаги СФБлар билан фразеологик маъноси, стилистик бўёқлари тўғри келадиган ҳамда образлилиги жиҳатдан унга яқин турадиган иборалардир. Аммо, улар бир-биридан лексик таркиби ва грамматик структураси билан бирмунча фарқ қилади.
[L₁] [L₂]
A+B ≠ AB ‹―› A+ С ≠ AС
AB [L₁] = AC [L₂]
L₁ – немис тилида: jmdm. zur Hand gehen; L₂– ўзбек тилида: ёрдам қўлини чўзмоқ каби фразеологик бирликлар қисман муқобиликка эга. Уларни фарқи эса, немис тилидаги “gehen” лексемаси ўзбек тилидаги “чўзмоқ” лексемаси билан ифодаланган. Мисол: …das war uralte Mutter Glusch, die dort ihre verwitwete Schwiegertochter besuchte, um ihr beim Einkochen von Pflaumen zur Hand zu gehen. (Böll, Erzählungen 181). ‘... бу қария она Глюш эди, у ўзининг бева келинига олхўрини қайнатишга ёрдам бериш учун у ерга ташриф буюрди’ (https://context.reverso.net). Немис ва ўзбек тилларидаги “Hand”-“қўл” компонентли соматизмларнинг қисман эквиваленти 76 та - 24 % ни ташкил этди.
Аналоглар ёрдамида таржима қилиш. Ушбу таржима услубида юқоридаги услублардан фойдаланиш имкони йўқлиги сабабли, немис тилидаги фразелогизмларни эквивалентини белгилашда биз, унинг ўзбек тилидаги ўхшаш муқобили билан изоҳладик. Немис тилидаги СФБларнинг деярли кўпчилиги ўзбек халқида ҳам қўлланилиб, улар маъно ва стилистик бўёқ жиҳатдан ўхшаш, лекин образлилиги ва структураси жиҳатдан фарқ қилади. Биз, немис тилидаги СФБларни ўзбек тилига грамматик структураси турлича, аммо маъноси бир хил бўлган иборалар билан ифодаладик. Таржиманинг бу усули икки тилли луғатлар тузишда жуда кўп қўлланади.
[L₁] [L₂]
A+B ≠ AB ‹―› С+ D ≠ СD
AB [L₁]  CD [L₂]
L1 – немис тилида: die Hand auf der Tasche halten (ugs.) (geizig sein; sparsam sein); L2 – ўзбек тилида: ‘томса ялар’, ‘бермасни оши пишмас’ (зиқна бўлмоқ). Масалан: Mit Trinkgeld ist bei dem nichts, der hält die Hand auf der Tasche. ‘У чойчақа бермай, зиқналик қилиб турарди’. (https://books.google.com). Немис ва ўзбек тилидаги жами 323 та “Hand”-“қўл” компонентли СФБларнинг 54 та, 17 % фоизи аналог фразеологик эквивалентларни ташкил қилади.