Andijon davlat universiteti umumiy kimyo kafedrasi kimyoviy texnologiya fanidan

MAVZU : KIMYO SANOATIDA ENERGIYA
REJA:

1. Energiya turlari va manbaalari.

2. Energiyadan ratsional foydalanish.

Kimyoviy jarayonlar energiyaning ajralishi va yutilishi yoki bir turdan ikkinchi turga aylanishi orqali sodir bo`ladi. Ba`zi kimyoviy jarayonlarda esa energiya qo`shimcha jarayonlarning sodir bo`lishi uchun ham sarflanadi. Turli vimyoviy mahsulotlar ishlab chiqarish uchun energiya sarfi turlicha bo`ladi .Masalan,

alyuminiy - 19000 kvt/ soat

fosfor - 16500 kvt/ soat
sintetik NH₃ - 3200 kvt/ soat
ammiak selitrasi - 11 kvt/ soat

Kimyo sanoatida energiyaning bir nechta turlaridan foydalaniladi:

1) elektr
2) issiqlik
3) yadro
4) kimyoviy
5) yorug’lik
Ulardan eng ko`p miqdorda issiqlik va elektr energiyasidan foydalaniladi.
Elektr energiyasi elektrokimyoviy, elektromagnit jarayonlarda ishlatiladi, ya`ni elektroliz orqali turli moddalarni olish uchun foydalaniladi. Masalan: suvdan vodorod, minerallardan metallar olishda ishlatiladi. Bu energiya turli moddalar uchun turlicha bo`ladi.

Mahsulot	1 t ishlab chiqarish uchun energiya sarfi (kvt, soat)
Al	19000
Mg	17500 - 18000
CaC2	2700 - 3200
R	13000 - 20000
NH3	3000 - 3500
Cl2	2300 - 3500
H2SO4	60 - 800

Hozirgi kunda elektr energiyaga bo`lgan talabni qondirish maqsadida energiya asosan AES, TES, GES larda ko`p miqdorda ishlab chiqarilmoqda.

Issiqlik energiyasi vino sanoatida kimyoviy reaksiyalarni sodir qiluvchi reagentlarni isitish va qo`shimcha turli texnologik jarayonlarni olib borish uchun ishlatiladi. Ular quyidagilar: ko`ritish, bug’latish, eritish, distirlash, aralashtirish va xokazo. Ko`p kimyoviy korxonalar issiqlik energiyasi sifatida issiv suv va uning bug’laridan foydalanadi.
Turli moddalrni ishlab chiqarish uchun turlicha issiqlik energiyasi sarf bo`ladi.