Andijon davlat universiteti umumiy kimyo kafedrasi kimyoviy texnologiya fanidan

Yoqilg’i (1 kg)
Energiya (kvt - s. kg)
Toshko`mir	8,0
Koks	7,2
Qo`ng’ir ko`mir	2,5
Torf	4,0
Koks gazi	4,8
Tabiiy gaz	10,6

Energiyaning to’la sarf bo`lganligini bilish uchun F.I.K. kattaligi kiritiladi. U quyidagicha ifodalanadi:

Q₁
ђ = *100
Q

F.I.K. ni topish uchun ishlab chiqarishning issiqlik balansini tuzish kerak:

C aSO₃ CaO + SO₂
Bu reaksiyani olib borish uchun 4390 kj/kg energiya sarf bo`ladi.
1) CaO ning hosil bo`lishi uchun 2850 kj/kg energiya sarflanadi.

2850
ђ ₁ = * 100 = 65%

4390

Demak, sistemaga berilayotgan energiyaning 65 % gina mahsulot olish uchun sarflanadi. Qolgan 35 % energiyani nima uchun sarf bo`lganligini topish kerak.

2) Gazning o`zi bilan olib chiqib ketish issiqligi 834 kj/kg
3) CaO bilan ajralib chiqaetgan issiqlik 90 kj/kg

834+90
ђ ₂ = * 100 = 21%

4390

4) Berilaetgan issiqlikning ma`lum miqdori oxaktosh tarkibidagi suvni bug’latish uchun kerak bo`ladi, ya`ni 155 kj/kg

155
ђ ₃ = * 100 = 3,5%

4390
5) Pechka devorlari orqali yo’qotiladigan issiqlik 264 kj/kg
6) Yoqilg’ining to’la yonmasligi tufayli 157 kj/kg energiya yo’qotiladi.

197+264
ђ ₄ = * 100 =10,5%

4390

Ishlab chiqarishda energiyadan foydalanish masalasi asosiy masala hisoblanadi. Agar pechka devorlari qalinroq materialdan ishlab chiqarilsa issiqlik qamroq yo’qotiladi.Bundan tashqari chiqib ketayotgan issiqlikni saqlab qolish va boshqa jarayonlar uchun ishlatish mumkin.

Bunday apparatlar regulyatorlar deb ataladi. Kimyoviy sanoatda regeneratorlar deb ataluvchi asboblar ham qo`llaniladi. Regeneratorlarning ichida g’ishtdan nasadka qilingan bo`ladi. U issiqlikni o`ziga yutib oladi, so’ngra apparatdan sovuq gaz o`tkaziladi. Natijada gaz isiydi. Zaslonkalar avtomatik ravishda ishlaydi. Reaksiya almashinish natijasida amalga oshadi. Isib o`tgan gaz yana regeneratorlarga beriladi. Bu asbobning ishlashi hisoblanadi.