Andijon davlat universiteti umumiy kimyo kafedrasi kimyoviy texnologiya fanidan

Fosforli o’g’itlar ishlab chiqarish
Fosfor va uning birikmalarini ishlab chiqarish uchun tabiiy minerallar Homashyo sifatida ishlatiladi, ya`ni appatit va fosforit.

Apatit - 3Ca₃ (PO₄) Ca R

bu erda R - F, Cl, OH.

Ko`pincha ftor appatit ishlatiladi.

3Ca₃(RO₄) CaF₄ - CO₂
Ca₃ F₄ (PO₄) - Ca₃P₄ (PO₄)

Fosforitlarda ham fosfor ftorappatitdagi kabi bo`ladi, lekin unda quyidagi qo`shimchalar ham mavjud bo`ladi. Masalan: Kalsiy karbonat, dolomit, Fe oksidlari va alyuminiy.

Fosforli o`g’itlar ishlab chiqarish texnologiyasining asosiy vazifasi o`simliklar tomonidan qiyin o`zlashtiriladigan va suvda erimaydigan fosfor tuzlarini qayta ishlash natijasida suvda eriydigan va oson o`zlashtiriladigan tuzlarga aylantirishdan iborat. Bundan tashqari o`g’it tarkibidagi oziq moddalarning yuqori kontsentratsiyasiga erishish, Eng keng tarqalgan fosforli o`g’it superfosfatdir. Superfosfatni tabiiy fosfatlarni (apatitni) H₂SO₄ bilan ajratish orqali olinadi.


Ca₅F (PO₄) ₃ + 5H₂ SO₄ + 2,5 H₂ O = 5 CaSO₄ * 0,5H₂ O + 3H₃ PO₄ + HF
Ca₅F (PO₄) ₃ + 7 H₃ PO₄ +5 H₂ O = 5Ca (H₂ PO₄)* H₂ O + HF