3
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi:
Prezident Islom Karimov o‗zining «Halol
yashash va halol mehnat qilish — burchimiz» asarida «Inson shaxsini, uning yuksak
ma‘naviy fazilatini kamol toptirish, milliy istiqlol mafkurasini shakllantirish, yosh
avlodni boy madaniy merosimiz hamda tarixiy qadriyatlarimizga hurmat-e‘tibor,
mustaqil Vatanimizga mehr-muhabbat ruhida tarbiyalash oldimizga muhim
vazifalarni qo‗ymoqda»
1
— deb uqtirib, yosh avlodni shaxs sifatida kamol toptirish
sohasida amalga oshiriladigan ishlarni yanada aniq belgilab berdi.
Islom Karimov o‗zining «O‗zbekiston buyuk kelajak sari» asarida istiqlol
mafkurasi «Xalqimizning asrlar osha yashab kelgan an‘analari, urf-odatlari, tili va ruhi
negiziga qurilgan»ini qayd qilib, milliy mustaqillik mafkurasi umuminsoniy qadriyatlar
bilan mahkam uyg‗unlashgan holda kelajakka ishonch tuyg‗usini odamlar qalbi va
ongiga yetkazishi, ularni Vatanga muhabbat, insonparvarlik ruhida tarbiyalashi,
halollikni, mardlik va sabr-bardoshlilikni, adolat tuyg‗usini, bilim va ma‘rifatga
intilishni tarbiyalash yo‗lida xizmat qilmog‗i lozim ekanligini, davlat fuqarolarning
buyuk maqsad yo‗lida ma‘naviy yaqinlashuviga ko‗maklashmog‗i kerakligini
ta‘kidladi.
Ma‘lumki, har bir xalq, jumladan o‗zbek xalqining ta‘lim-tarbiya haqidagi
bilimlari Sharq va Yevropa xalqlarining pedagogikaga oid bilimlari bilan
uyg‗unliqda rivojlangan. Shunga ko‗ra, qo‗llanmada jahonning buyuk
1
mutafakkirlari,
olim va pedagoglarining bola shaxsini shakllantirish barkamol shaxsni yetishtirishga
doir fikr, g‗oyalari, qarashlari haqida ham qisqacha ma‘lumot berilgan.
Prezidentimiz Islom Karimov «O‗zbekiston XXI asrga intilmoqsa»
asarida: «Biz farzandlarimizning barkamol ruhiy dunyosi uchun, ularning ma‘naviy,
axloqiy jihatdan yetuk, jismonan sog‗lom bo‗lishi uchun doimo qayg‗urishimiz,
kurashmog‗imyu zarur», — deya ta‘kidlaydi. «Barkamol avlod — O‗zbekiston
taraqqiyotining poydevori» asarida esa: «Kadrlar tayyorlash sohasidagi davlat
siyosati insonni intellektual va ma‘naviy — axloqli har tomonlama barkamol shaxs —
1
Islom Karimov. O‘zbekiston buyuk kelajak sari T
«O‗zbekiston». 1998, 311-bet.
4
fuqaroni shakllantirishni nazarda tutadi» — deb ta‘kidlagan edi. Prezident milliy
dastur haqida so‗zlagan nutqida uning maqsad va vazifalarini aniq ko‗rsatib: milliy
dasturning maqsad va vazifalari shaxsni shakllantirishga qaratilganini, shaxs is-
lohotlarning asosiy maqsadi va harakatlantiruvchi kuchi ekanini, milliy dasturdan
kuzatilgan maqsad va vazifalarning to‗la amalga oshishi, birinchi navbatda,
mamlakatimizdagi
ijtimoiy-siyosiy
muhitning
yanada
yaxshilanishiga
olib
kelishini, jamiyatda yangi shaxs—komil insonlar vujudga kelshnini aytadi.
Shu bilan birga ta‘limning yangi modeli jamiyatda mustaqil fikrlovchi erkin
shaxsning shakllanishiga olib kelishini kayd etar ekan, o‗zining qadr-qimmatini
anglaydigan, irodasi baquvvat, iymoni butun, hayotda aniq maqsadga ega bo‗lgan in-
sonlarni tarbiyalashning o‗ta muhimligini uqtiradi:
«...Kelajak avlod haqida qayg‗urish, sog‗lom, barkamol naslni tarbiyalab
yetishtirishga intilish bizning milliy xususiyatimizdir.
Bu muqaddas zaminda yashayotgan har bir inson o‗z farzandining baxtu
saodati, fazlu kamolini ko‗rish uchun butun hayoti davomida kurashadi, mehnat
qiladi, o‗zini ayamaydi.
Bola tug‗ilgan kunidan boshlab oila muhitida yashaydi. Oilaga xos an‘analar,
qadriyatlar, urf-odatlar bola zuvalasini shakllantiradi.
Eng muhimi, farzandlar oilaviy hayot maktabi orqali jamiyat talablarini
anglaydi, his etadi»
2
.
Milliy dasturda: «Kadrlar tayyorlash sohasidagi davlat siyosati insonni
intellektual va ma‘naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash bilan uzviy bog‗liq bo‗lgan
uzluksiz ta‘lim tizimi orqali har tomonlama barkamol shaxs — fuqaroni
shakillantirishni nazarda tutadi»
2
— deb insonni ma‘naviy-axloqiy jihatdan
tarbiyalash tizimi ko‗rsatildi.
Ma‘lumki, ta‘lim — o‗quvchining bilish ob‘ekti va faoliyat predmeti bo‗lgan
shaxsiy xususiyatlarini aniklash asosida, uning shaxs sifatida rivojlanishini va o‗z-
2
Barkamol avlod orzusi. Sharq nashriyoti. 2000, 9-б Barkamol avlod — O‗zbekiston
taraqqiyotining poydevori. T. 1997, 42-bet
5
o‗zini rivojlantirishini ta‘minlaydi. Bu ta‘limda har bir o‗quvchi o‗z bilish qobiliyati,
qiziqishi va o‗qish qobiliyatini shaxsiy tajribasida namoyon etish imkoniyatiga
ega bo‗ladi.
Inson turmush voqealari asosida, davr ijtimoiy-ruhiy holatlari ta‘sirida
shakllanadi. Uning faoliyati tarkibini mehnat, ijtimoiy-siyosiy, oilaviy turmush
faoliyati tashkil etadi.
Shaxsning har tomonlama rivojlanishi, bu murakkab, ko‗p qirrali, ilmiy-
metodologik masalalarni bir butun (kompleks) tarzda o‗rganishni talab etuvchi
jarayon bo‗lib, u moddiy ishlab chiqarishda sodir bo‗ladi.
Bu jarayonning rivojlanishi ommaviy axborotlar, bilimni egallash, bilim
darajsini oshirish, shaxsiy qobiliyat va inson ruhiy olamining rivojiga, intilishiga,
qiziqishiga bog‗liq.
Do'stlaringiz bilan baham: 
