Andijon davlat universiteti maktabgacha pedagogika kafedrasi maktabgacha pedagogika

Bolaning rivojlanishini kuzatish va qayd etish
Bolaning rivojlanishini to‘g‘ri baholash u­chun uni doimo kuzatish va kuzatishni albatta, qayd etib borish muhimdir. Bola shaxsiga yo‘naltirilgan ta’limda samarali metodlardan biri – ularni o‘rab turgan tabiiy sharoit,  uy, guruh xonasi, o‘yin maydonchasi, kuzatilgan holatni qayd etib borish va olingan natijalarni tahlil etish hisoblanadi. Bu usulni qo‘llagan tarbiyachilar ota-ona va hamkasblar bilan muhokama qilish mumkin bo‘lgan aniq axborotga ega bo‘ladi.
Kuzatish – bolani o‘ynayotgan yoki ishlayotgan vaqtda, uning faoliyatiga aralashmasdan turib sinchkovlik bilan kuzatish jarayoni.

Qayd etish – kuzatilayotgan faollikni hujjatlashtirish jarayoni. Garchand ko‘pgina tarbiyachilar buni tabiiy ravishda qo‘llashsa-da, bolalarni kuzatishga tizimli yondashuv olinayotgan ma’lumotlarning to‘laqonliligini ta’­min­lamaydi.

Tarbiyachining kuzatishlari nozik va sinchkov bo‘lishi kerak. Kichik yoshli bolalar ko‘p hollarda o‘z harakatlarini so‘zda ifodalab bera olishmaydi. Agar bola qog‘ozni qaychi bilan qirqa olmasa, u qog‘ozni otib yuborish bilan munosabatini ifodalaydi.
“Bolalar biz bilan ko‘z ifodasi, ovozining past-balandligi, qo‘l harakati, qiliqlari, jilmayishi, sakrashi va loqaydligi bilan ham muloqot qilishi mumkin. Ular ichki kechinmalarini, munosabatlarini faoliyatlari orqali bizga yetkazishadi. Biz kichkintoylarning harakatlarini ular uchun anglatgan ma’no nuqtayi nazaridan baholasak to‘g‘ri yo‘l tutgan bo‘lamiz. Ularning muloqot usullarini qayd etish bolani bizga qanday bo‘lsa shunday ko‘rishimizga yordam beradi”.
Harakatlar yoki ularning natijalarini qayd eta turib, tarbiyachilar bolalar nima qilayotganligi haqidagi ma’lumotga ega bo‘ladi hamda kichkintoyni baholab, uning oldiga to‘g‘ri maqsadlar qo‘ya oladi.

Bolani kuzatish orqali uning fe’l-atvori, nimalarni bilishga qiziqishi, ko‘nikma darajasi va rivojlanishidagi ildamlashni aniqlash mumkin.