Андижон давлат университети кошидаги 3-сон академик лицей буйрукдан кучирма

 
Kosmik kema ekosistemasi.
Kosmik kemani katta ekosistema sifatida ta‘;riflash mumkin. 
Yer yuzini tashlab ketayotgan berk kemada ozuq-ovqat, kislorod, suv olinsa, kerakli energiya quyosh 
nurlaridan qabul qilinadi. Kema ichida hosil bo;‘lgan CO
2
esa zararsizlantiradi. Uni kemadagi 
o‘simliklar qabul qilib, kisl;orod ajratadi. Shular asosida kosmik apparat ichidagi inson salomatligi va 
uning aktiv faoliyati ta‘minlanadi. Inson oylab, hattoki yil davomida kosmik fazoda uchib yuradi. 
Kema ichida produtsentlik (hosil bo‘lish) va hosil bo‘lgan chiqindilarning organizmlar tomonidan 
chirishi yoki chiqarib yuborish to‘la boshqarilib turadi. Shunday qilib, avtonom holatdagi kosmik 
kema ichidagi inson bilan mikrosistemani aks ettiradi. O.Neyl o‘zining ―Yuqori chegara‖ kitobida 
kelasi asrda millionlab insonlar kosmosda yashaydilar deb yozadi. Uning fikricha, aylanib turadigan 
trubasimon stansiya (diametri 6.4 km uzunligi 32.2 km, ichida 1294,4 km
2
tuproq) yarim maydoni 

---

47 
qishloq xo‘jaligi ajratiladi. Shu kichik kosmik stansiyada 2mln. Odam yashaydi. Har bir odamga 640 
m
2
maydon to‘g‘ri keladi. Lekin havo va suv hajmi katta emas. Kema Yer bilan aloqa qilmasdan 
uzoq yashashi qiyin. 
 
Shahar geterotrof ekosistemasi.
Turli katta-kichik shaharlar geterotrof ekosistema bo‘lib, 
ular energiya, ozuqa, o‘tin, suz, meva va boshqa narsalarni tashqaridan. Katta moydonlarda 
yetishtirilgan joylardan oladi. Shahar geterotrof ekosistemasi tabiiy sistemadan holatlar bilan farq 
qiladi, ya‘ni: 
1)
Ma‘lum maydondagi metobolizm ancha intensiv o‘tadi va tashqaridan ko‘p enrgiya 
kelishini talab qiladi; 
2)
Tashqaridan savdo, sanoat uchun turli moddalar, metallar, inson uchun ozuqa, suv, dori, 
darmonlar kerak bo‘ladi va ko‘p miqdordagi zaharli
3)
chiqindilarni chaqarish kerak. 
Hozirgi sanoat shaharlari qishloq xo‘jaligi uchun parazit hisoblanadi, chunki shahar ozuqa va 
boshqa organik moddalar chiqarmaydi, havo va suvni ifloslab, toza suv va havoni tabiatga 
qaytarmaydi. Boshqacha qilib aytganda shahar o‘z muhiti bilan simbiotik munosabatda bo‘ladi. U 
turli materiallar (apparatlar, texnika, pul) ishlab, ularni tashqariga chiqaradi, tashqaridan kerakli 
narsalar oladi.