Andijon davlat universiteti jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi kafedrasi kichik maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi

Jismoniy tarbiya darsini tashkillash va oʻtkazishning usuliy asoslari

Jismoniy tarbiya darsining samarasi koʻpincha oʻqituvchining tuzgan rejasini hayotiyligi, shugʻullanuvchilar faoliyatini tashkillash uchun tanlagan usuliyati va uslublari mavjud jixozlar va sport anjomlaridan, texnik vositalardan, sport inshootlaridan effektli foydalana olish, temperatura, iqlim sharoiti, oʻquvchilarning tayyorgarligi, ularning yoshi, individual xususiyatlarini hisobga olib effektli foydalana olish bilan bogʻliq.

Darsning uyushtirilishining ta’minlanishi quyidagilarni:
1) tibbiy va gigiyena sharoitini yaratish va unga rioya qilishni; 2) moddiy-texnik jihatdan ta’minlashni; 3) darsda oʻquvchilar faoliyatini tashkillash usuliyatlarini toʻgʻri tanlash orhali qoʻyilgan vazifani effektli hal qilishni nazarda tutadi.
Darsni oʻtkazishning tibbiy-gigiyenik sharoitini yaratish deganda jismoniy mashqlar bilan shugʻullanish jarayonida yuzaga keladigan, sogʻlomlashtirish effektidan kelib chiqadigan bir butun kompleks tadbirlarni tushuniladi.
Shunga koʻra mashgʻulotlarni oʻtkazish joyining qat’iyan belgilangan tibbiy-gigiyenik normalarga muvofiqligiga erishish. Sport zali uchun havo temperaturasi (eng ma’quli) 14-16°S da ushlanishi. Tanaffuslarda ochiq maydonlarga suv sepilishi, sport zallari esa oynalari ochilib shamollatilishi. Aniqlanishicha, inson oʻpkasida u tinch turgan holda havo ventilyatsiyasi almashishi minutiga 4 dan 6 l atrofida, yuqori intensivlikda bajarilayotgan mashqlarda (yugurish, sport oʻyinlari) organizmni havo yutishi 10 va undan ortiq darajadan oshishi mumkin. Shuning uchun mashgʻulot joylarini toza havo bilan ta’minlashning ahamiyati muhim.
Ayniqsa, zaldagi jihozlar, anjomlar, matlar (gilamlar) polni tozaligi doimiy diqqat va e’tiborni talab qiladi. Har bir darsdan soʻng zal polini xoʻllangan pol latta bilan namlangan latta bilan esa jihozlar, matlarni artib chiqish zaruriyati mavjud. Mashgʻulotlar tugagandan soʻng esa shugʻullanilgan joy tozalovni talab qiladi. Chunki tozalanmagan zal shugʻullanuvchi sogʻligiga katta putur yetkazadi, tanani, sport formalarini kirlanishiga sabab boʻladi.
Darsni moddiy texnik ta’minlash deganda, darsning optimal zichligini ta’minlashga imkon beradigan, qoʻyilgan kompleks vazifalarni toʻlaqonli xal qilish uchun garantiya beradigan, yetarli darajadagi oʻquv-tarbiya jihozlari, anjomlari va mashgʻulot joyi nazarda tutilgan.
Oxirgi yillarda koʻpchilik maktablarda jismoniy tarbiya oʻqituvchilarining tashabbusi bilan sport zallari va sport maydonlari birdaniga koʻpchilik oʻquvchi shugʻullanishi mumkin bo’lgan nostandart jihozlar, anjomlar va trenajorlar bilan jihozlanmoqda. Bunday jihozlardan foydalanish dars zichligini ahamiyatli darajada yukori effektli tashkiliy formasini vujudga kelishi, oxir oqibat mashgʻulotlar natijalarini oshishiga olib kelmoqda.