3-Mavzu: Tabiat bilan tanishtirish mashg’ulotlarida texnik vositalardan foydalanish,tabiat bilan tanishtirishda afzallik tomonlari texnik vositalardan foydalanishning reja

---

3-Mavzu: Tabiat bilan tanishtirish mashg’ulotlarida texnik vositalardan
foydalanish,tabiat bilan tanishtirishda
afzallik tomonlari.
texnik vositalardan foydalanishning
REJA: 
1.Mashg’ulotlarda texnika vositalari va ulardan foydalanish. 
2.Texnika vositasi orqali rasmlarni, kinofilm va diafilimlarni ko’rish. 
3. Texnik vositalardan foydalanishning afzallik tomonlari. 
Tayanch tushuncha: 
diapozitiv diafilm, kinofilm, telefilm
, 
syujet, estetik idrok. 
Bolalar bog’chasida bolalarni tabiat bilan tanishtirishda diapozitiv diafilm, 
kinofilm, telefilmlardan foydalaniladi. O’quv ekrani bolalarda tabiat hodisalarining 
dinamikasi: usimlik, hayvonlarning o’sishi va rivojlanishi - kattalarning mehnati 
haqidagi tasavvurini shakllantiradi, qisqa muddat ichida uzoq vaqt bo’lib o’tgan 
hodisalarni ko’rsatish imkonini yaratadi 
Filmni ko’rishga bolalarni oldindan tayyorlash lozim. Buning uchun film 
mazmuniga bog’liq suhbatlar, ekskursiyalar o’tkaziladi, kitoblarni o’qish tashkil 
etiladi. Bevosita filmlarni ko’rsatishdan oldin bolalar yo’llanma beruvchi suhbat 
o’tkazilib unda bolalarga filmini ko’rayotganlarida e`tibor berishlari lozim bo’lgan 
topshiriqlar beriladi Film ko’rib bo’lganidan keyin muxim joylarini ajratib 
kursatishga yo’llangan suhbat utkaziladi. Maktabgacha kichik yoshdagilar uchun 
ovozsiz filmdan foydalanish ma`qul. Ularning mazmunini tarbiyachi aytib turadi. 
Film so’ngida kichkintoylar bilan maxsus suhbat o’tkazish tavsiya etiladi. 
Rasmlarni ko’rish, kinofilmlar va diafilmlarni namoyish qilish
. 
Ko’rgazmali metodlar guruhiga b'olalar bilan birga rasmlarni ko’rish, diapozitiv 
va kinofilmlarni namoyish qilish xam kiradi. Bu metodlardan foydalanish xilma -xil 
vazifalarni xal qilishga: tasavvurlarni aniqlash va konkretlashtirish, bilimlarni 
sistemalashtirish va umumlashtirish, estetik idrokni tarkib toptirishga yordam 
beradi. 
Rasmlarni ko’rish. Rasmlar tabiat hodisalarini batafsilroq ko’rish, diqqatni 
uzok, muddat shularga qaratish imkonini beradi, buni esa ko’pincha tabiatni 
bevosita 
kuzatishda tabiatning dinamikligi hamda o’zgaruvchanligi tufayli amalga 
oshirishning imkoni bo’lmaydi. Bundan tashqari, ko’pgina hodisalarni bevosita 
kuzatish mumkin emas; masalan, yovvoyi xayvonlar, janubiy va shimoliy 
o’lkalarning hayvonlari bilan bolalarni asosan rasmlar orqali tanishtirish mumkin. 
Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda didaktik sujetli, predmetli, shuningdek
badiiy rasmlardan foydalaniladi. Didaktik sujetli va predmetli rasmlar bolalarni 
o’qitishda ko’rgazmali vosita sifatida maxsus yaratilgandir. «Yilning to’rt fasli», 
«Uy hayvonlari», «Yovvoyi hayvonlar», «O’tsimon o’simliklar» va shu kabi 
rasmlar 
seriyasi shular jumlasidandir. Bulardan turli maqsadlarda foydalaniladi.
Bolalar 
bog’chasi
ning 
ishida 
I. 
Levitann
ing 
«Olt
in 
kuz
», 
«Siren
g’»;
A.Sovrasovni
ng «Qora 
qargalar 

---

uchib keldi»; 
A. Rilovning 
«Yashil 
shovqin»;
M. 
Konchalovski
yning 
«Lola 
qizg’aldoq
lar»; A. 
Kuinjin
ing 
«Qayinz
or»; 
I.
SHishkinning 
«Qish»; L. 
Brodskayanin
g «Qishda 
o’rmon»; A. 
Plastovning 
«Uy
hayvonlari» 
kabi badiiy 
rasmlaridan 
keng 
foydalaniladi. 
50
Rasmlardan foydalanish maqsadi bolalarda tabiatga estetik munosabatni 
tarkib toptirishdir. Qo’yilgan maqsadlarga 
ko’ra kitoblardagi illyustratsiyalarni ko’rish turlicha o’tkaziladi: bahzan ularni 
bolalarda o’rganilayotgan predmet, hodisa yoki vokealar hakida ko’rish obrazini 
yaratish uchun o’qishdan oldin ko’rib chiqish foydalidir; boshqa xillarda 
illyustratsiyalarga o’kish jarayonida ko’z yugurtirib chikish kifoyadir. 
Illyustratsiyalarni o’qilganlar yuzasidan o’tkazilayotgan suxbat jarayonida ham 
ko’riladi. Rasmlardan barcha yosh guruxlarda foydalaniladi: kichik gu r u x d a — 
tasavvurlarni aniqlash va konkretlashtirish hamda ularni mustahkamlash uchun
masalan, mushukni bolalari bilan kuzatgandan so’ng shunga muvofik keluvchi 
rasm ko’riladi. Tarbiyachi bolalarga mushukni bolalari bilan rasmdan tanishga, 
hayvonlarning harakterli' belgilarini (katta-kichikligi, yungining rangi), gavda 
kismlarini (ko’zi, qulog’i, dumi, oyoqlari), bahzi harakatlarini (uxlayapti, 
o’ynayapti, sut ichyapti va shu kabilar) ko’rish va aytishni o’rgatadi. 
Maktabgacha kichik yoshdagi bolalar bilan syujetli rasmni ko’rishni tashkil qilar 
ekan tarbiyachi bolalarning rasm mazmuniga yaqin bo’lgan tajribasidan 
foydalanadi, quyidagiga o’xshash savollarni beradi. «Rasmda nima tasvirlangan? 
Bular mushuk bolalari ekanligini qaerdan bildingiz? Mushuk yungining rangi 
qanday? Bolalarinikichi? 
Mushuk bolalari nima qilishyapti? Kul rang mushuk bolasi nima qilyapti? Ona
mushuk oldida yotgan bolasi nima qilyapti? Sizningcha uning qorni ochganmi? 
Nima uchun uxlayapti? Mushuk bolalarining qanday yurishini eshitganmisiz? 
Nima uchun ular sekin, ovoz chiqarmay yuradi?» Rasmni