Andijon davlat tibbiyot instituti pediatriya fakulteti 316- gurux talabasi ismoilov maqsadjon

ANDIJON DAVLAT TIBBIYOT INSTITUTI PEDIATRIYA FAKULTETI 316- GURUX TALABASI ISMOILOV MAQSADJON

FAN- FAKULTET PEDIATRIYA
MAVZU –NERV-ARTRITIK DIATEZ (NAD)
NERV – ARTRITIK DIATEZ (NAD) ga purin almashinuvi va siydik kislota (uratlar) sintezini nasliy buzilishi xarakterlidir. Mashxur pediatr N.F.Filatov bu diatezni nordon siydik diatezi deb nomlaydi.NAD bn kasallangan bolalar nerv qo’zg’aluvchanligi yuqoriligi, bo’g’im va buyrak kasalliklari, ovqatlanishni buzilishi, ketoatsidozga moyilligi bn ajralib turadi.Hayotning keyingi davrida bunday bolalarda semizlik rivojlanishi , interstisial nefrit, nefrokalsinoz, podagraga moyil bo’ladilar (purin almashinuvi buzilganligi sababli).Purin almashinuvidan tashqari yog’ va uglevod almashinuvi xam buziladi.
ETIOLOGIYASI
Ovqatlanish tartibi buzilishi va xususiyatlari
Tashqi muhit millari
Moddalar almashinuvi buzilishi
Ko’pincha kasallikka nasliy moyillik

PATOGENEZ NAD rivojlanishinig patogenezi nasliy ravishda purin almashinuvining buzilishi, ularni qon va peshobdagi miqdorini ortishi, bn bog’liq bolib , yuqori darajadagi qo’zg’aluvchanlik va jigarning past faolligi natijasidan kelib chiqadi. Bemorlarda siydik kislotasining parchalanishi pasaymay, balki uning sintezi ortganligi aniqlanadi.Bu diatez turi uchun xos labarator ko’rsatkich bo’lib, qonda siydik kislota miqdoring ortishi xisoblanadi(268 mkmol/l dan baland)

KLINIKASI

-NAD ning klinik namoyon bo’lishi bolaning yoshiga bog’liq bo’ladi.

-Teri belgilari: mayda toshmalr, Kvinke shishi, uzoq davom etuvchi quruq ekzema, ayrim xollarda butun umr davom etadi, limfa bezlarinig kattalashishi esa kam uchraydi.

-Nafas azolari shilliq qavatining zararlanishi, tez yuzaga keluvchi yallig’lanish xolatlari, astmatik bronxit, laringospazm koproq uchraydi.

-Xazm qilish azolari tomonidan: ishtaxaning yo’qolishi, pilorospazm, ichaklar bo’shalishi, ‘ qo’y qumalog’i ‘ najasi, xalipatiyalarga moyilik

-Asab toliqishi sindromi: bolalar oson qo’zg’aluvchan, tajang, baqiroq, cho’chuvchan, kam va yomon uxlaydilar .

Yoshga bog’liq nerv-artritik diatezning belgilari

Davrlar	Simptomlar
Ko’krak yoshidagi davr	Ishtaxa yoqolishi, tana vazni va harakatlarning o’zgaruvchanligi, oq rangdagi va mayda bo’rtuvchi toshmalar. Yuqori asab qo’zg’aluvchanligi
Maktabgacha va maktab davri	Meyorsiz ozish yoki (kam xollarda) semirish, davriy asetonemik qusish, sababsiz subfibril istima, mayda toshmalar, bosh og’riqlari, tungi qo’rquv
Jinsiy yetuklik davri	Quruq ekzema, neyrodermatitlar, Kvinke shishi, bronxial astma, erta balog’atga yetish , nevralgiya, og’ri xurujlari (quvuqda, buyrak, jigar, ichakda), diabet.

Qiyosiy tashxis :

-NAD da asetonemik qusishni qiyosiy tashxisini o’tkazish uchun eng avval bakterial va virusli ichak qo’zg’atuvchilari istisno qilish uchun tekshiruv o’tkazish;

-Surunkali pankreatit bn tasxishlash: og’riq sindrominig xususiyati va joylashuvi, qon zardobi va siydikda pankreatik fermentlarni borligi, oshqozon osti bezini ultratovush tekshiruvi.

-Ko’pgina xollarda tinimsiz qusishda buyrak usti bezi yetishmovchiligini (Adisson xuruji)istisno etish kk , chunki bu simptomlar majmuasi juda o’xshash bo’ladi;

DAVOLASH

• Kun tartibi-bolani jismoniy va asabiy toliqishlardan chetlatish kerak
• Doimiy chiniqtirish , ertalabki badantarbiya, sayr, jismoniy tarbiya bilan shug’ullanish tavsiya etiladi.
• Ovqatlanish tartibidan purin asoslari va kofeinga boy maxsulolar olib tashlanadi(jigar, miya, buyrak, seledka, pashtet, sasrdina, shokolad, kakao, kofe) yashil no’xat, shpinat, shovil ham tavsiya etilmaydi
• Sutli maxsulotlar , sabzavot-mevalar , ximoyalangan donlar.
• Bolalarni majburlab ovqatlantirish mumkin emas, ammo ovqat orasidagi uzoq tanaffuslarni yoqotish kk
• Ishtaxa pasayganda oshqozon shirasi, abomin va boshqa ishtaxa yaxshilovchi preparatlar beriladi(B6, B12 vitaminlari, kababamid, kaliy orotat) , tinclantiruvchi o’tli choylar , yalpiz , valeriana tavsiya etiladi

• Atsetonemik xuruj oldi belgilarinida davolash:glyukozza eritmasi, shirin choy, yangi tayyorlangan meva sharbati, mineral suvlar yoki NaHCO3 ning 0.5-1%li eritmasini ichirishdan boshlanadi.
• Xar 10-12 daqiqada bolaga suv ichiriladi, ichakdan keton tanachalarini chiqarib tashlash ucun tozalovchi xuqnalar qilinadi.
• Essensial-forte(1-2 kapsuladan kuniga 1-2 hafta mobaynida)yoki B12 vitamini (100-300 mg/kg bena ichiga kunora 3-5ta)tavsiya etiladi.
• Atsetonemik qusishda suvsizlanishni oldini olish uchun: regidron, oromet, enterodez va boshqa dori vositalaridan foyalaniladi.
• Kuchli va kop qusganda mushak orasiga serukal tavsiya etilad, bir martalik serukal dozasi 6 yoshgacha bolalarda 0.1 mg/kg tana vazniga hisoblanadi. 6-14 bolalarda serukal 0.5-1 ml eritmada kuniga 3 marta vena ichiga yuboriladi.(agar bolada talvasa yoki MN tizimida muammo bolsa diprazin yuboriladi)

PRAFILAKTIKA

• Bola kun tartibiga rioya qilishi, tog’ri ovqatlantirish, ortiqcha asab toliqishlarni oldini olish kerak
• Nerv-artritik diatezli bolalar pediatr kuzatuv ostida bolishi kerak.
• Ovqatlanish tartibidan puringa boy maxsulotlarni cheklash ovqatlantirishning asosini egallashi lozim.
• Ishqoriy mineral suvlarni ichish foydaliroq
• Emlashlarni rejali ravishda o’tkazish pediatr tomonidan xal qilinadi.

Asoratlari

• Piolonefrit
• Siydik-tosh kasalligi rivojlanadi
• Rivojlantiruvchi turtki omillar bolib asab toliqishlari, puringa boy maxsulotlarni katta miqdorda istemol qilish xisoblanadi.

TUGADI :)