Anatomiya 2014. indd

56-rasm. O‘ng tizza bo‘g‘imi.

Old tomondan ko‘rinishi:

1–tizza qopqog‘i yuzasi; 2–medial do‘nglik; 

3–orqadagi xochsimon boylam; 4–oldingi me-

nisk-son boylami; 5–medial menisk; 6–katta 

boldir yonlama boylami 7–tizza qopqog‘ining 

boylami; 8–tizza qopqog‘ining bo‘g‘im yuza-

si; 9–boldirning suyaklararo pardasi; 10–kichik 

boldir suyagining boshchasi; 11–kichik boldir 

suyagi boshchasining oldingi boylami;

12–lateral menisk; 13–sonning ikki boshli

mushagi payi; 14–kichik boldir yonlama boy-

lami; 15–lateral do‘nglik; 16–tizzaning ko‘nda-

lang boylami; 17–oldingi xochsimon boylam.

qariga qaragan bo‘lib, bo‘g‘im xaltasiga birikkan bo‘ladi. Yupqa-

lashgan ichki chekkasi esa bo‘g‘im ichiga qaragan. Medial menisk 

ingichka yarim oysimon shaklda bo‘lib, lateral menisk nisbatan 

keng bo‘ladi. Ularning uchlari do‘nglararo tepalikka boylamlar vo-

sitasida birikib turadi. Old tomondan ikkala menisk o‘zaro tizza-

ning ko‘ndalang boylami bilan birikib turadi.

Tizza bo‘g‘imining xaltasi yupqa, erkin va keng bo‘ladi. Tiz-

za bo‘g‘imi boylamlari bo‘g‘im sirti va bo‘g‘im ichi boylamlari-

ga bo‘linadi. Bo‘g‘im ichi boylamlari: oldingi xochsimon boylam 

son suyagining lateral do‘ngligining medial yuzasidan boshlanib, 

do‘nglar orasidagi oldingi maydonga birikadi. Orqa xochsimon 

boylam son suyagi medial do‘ngligining lateral yuzasidan boshla-

nib, do‘nglar orasidagi orqa maydonga birikadi. Tizza bo‘g‘imi-

ning bo‘g‘im sirti boylamlari uning yon, old va orqa tomonlarida 

joylashib o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘ladi. Bo‘g‘imning yon to-

monlarida katta va kichik boldir yonlama boylamlari joylash gan.

Bo‘g‘imning old tomonida tizza qopqog‘ining cho‘qqisidan 

bosh lanib, katta boldir suyagi g‘adir-buduriga birikkan qalin va 

kuchli tizza qopqog‘i boylami joylashgan. Bu boylam sonning to‘rt 

bosh li mushagi payi bo‘lib, pay ichida tizza qopqog‘i hosil bo‘lga-

nidan so‘ng boylamga aylanib ketadi. Bo‘g‘imning orqa yuza sida 

bo‘g‘im xaltasiga birikib ketgan taqimning qiyshiq boylami

 va ta-

qimdagi ravoqsimon boylam joylashgan.

Tizza bo‘g‘imida harakat ikki o‘q atrofida: frontal o‘q atrofi-

da – boldirni bukish va yozish, vertikal o‘q atrofida – ichkariga 

va tashqariga burish sodir bo‘ladi.

---

112

Katta va kichik boldir suyaklari o‘zaro uzluksiz va uzlukli 

birlash malar vositasida birikadi.

Boldir suyaklari o‘rasidagi bo‘g‘im

 kichik boldir suyagi bosh-

chasining bo‘g‘im yuzasi bilan katta boldir suyagining kichik boldir 

bo‘g‘im yuzasi o‘rtasida bo‘ladi. Suyaklarning bo‘g‘im yuzasi yassi 

bo‘lgani uchun yassi bo‘g‘imlar turkumiga kiradi. Bo‘g‘im xalta-

si tarang bo‘lib, bo‘g‘im yuzalarining chekkasiga birikadi. Bo‘g‘im 

xal tasini tashqi tomondan ikki suyak o‘rtasida tortilgan kichik bol-

dir suyagi boshchasining oldingi va orqa boylamlari mustahkam-

lab turadi. Bu bo‘g‘imda harakat chegaralangan bo‘ladi.

Boldir suyaklarining pastki uchlari o‘zaro uzluksiz birlashma-

boldir suyaklariaro sindesmoz hosil qilib birlashadi. Bunda katta 

boldir suyagining kichik boldir kemtigi va lateral to‘piqning bo‘-

g‘im yuza si ishtirok etadi. Bu bo‘g‘im harakatsiz bo‘lib, uni tashqi 

tomondan lateral to‘piq va katta boldir suyagi o‘rtasida tortilgan 

oldingi va orqa boldir suyaklariaro boylamlar mustahkamlab tu-

radi. Bu ikki birlashmadan tashqari boldir suyaklarining suyaklar-

aro qirralari o‘rtasida suyaklararo parda tortilgan bo‘ladi. Bu par-

da bilakdagiga nisbatan qalin va mustahkam bo‘lib, uning yuqori 

va pastki qismlarida qon tomirlar uchun teshiklar bor.