Anatomiya 2014. indd

Nekrozning oqibati. Nekrotik detrit mahsulotlari tirik to‘qi-

malarga zararli bo‘lgani uchun o‘lik to‘qima qo‘shni to‘qimalarga 

qo‘zg‘a tuvchi ta’sir ko‘rsatadi. Buning natijasida o‘lgan to‘qima-

larning atrofida reaktiv jarayonlar va birinchi navbatda, yallig‘la-

nish rivojlanadi. Tirik to‘qimani o‘lik to‘qimadan ajratib turadi-

gan yallig‘lanish sohasini demarkatsion chiziq deyiladi. U to‘la-

qonli qizil jiyak ko‘rinishida bo‘lib, o‘lgan to‘qimadan, tomirlar-

dan chiqqan leykositlar to‘plangan sariq rang li ingichqa jiyak bi-

lan chegaralangan. Leykositlar nekrozning pereferik qism larini 

eritadi natijada bunday qism tirik to‘qimalardan butunlay ajrala-

di. Bu jarayon sekvestratsiya o‘lgan ayrim qism esa sekvestr deb 

ataladi.

Mikroblar tushmaydigan va shu tufayli gangrena yuzaga kel-

maydigan ichki a’zolarda, masalan, bosh miyada, nam nekrozda 

o‘lgan to‘qimalar autolizga uchraydi va so‘rilib ketadi. Biriktiruv-

chi to‘qima kapsulasi bilan o‘ralgan bo‘shliq hosil bo‘ladi. Bun-

day hollarda nekroz o‘chog‘i joyida kistaning rivojlanishi haqida 

so‘z yuritiladi. Ko‘pincha, o‘lgan to‘qimalarga granulatsion to‘qi-

ma o‘sib kiradi va nekroz o‘rnida asta-sekin chandiq to‘qima ho-

sil bo‘ladi. Ba’zan o‘lgan to‘qimalarda ularga singib ketuvchi va 

asta-sekin ularni tosh bo‘lib qolgan, ohaklangan qismlarga aylan-

tiruvchi ohak to‘planadi.

---

55

Nekrozning organizm uchun ahamiyati faqat nekroz yuz 

bergan a’zo funksiyasining buzilishida emas. O‘lgan to‘qima-

ning parchalanish mahsulotlarning so‘rilishi butun organizm-

ning zaharlanishiga sabab bo‘lib u, ko‘pincha, og‘ir umumiy 

hodisalar, moddalar almashinuvining chuqur buzilishlari va 

uzoq davom etadigan isitma holatlari bilan o‘tadi.