Anatomiya 2014. indd

Oliy nerv faoliyatining to‘rt turi

(I.P.Pavlov bo‘yicha)

I.P.Pavlov tomonidan ajratilgan nerv tizimi turlari Gippokrat-

ning mijozlar haqidagi tasnifiga to‘g‘ri keladi. U odamni to‘rt tur-

ga: I xolerik (qiziqqon, serjahl), II sangvinik (dadil, serharakat), 

III flegmatik (sovuqqon, kamharakat, vazmin) va IV melanxolik 

(g‘amgin, bo‘shang) ajratadi.

Nerv tizimi turlari tug‘ma, irsiy bo‘lib, unga atrof-muhit ma’-

lum bir ta’sir ko‘rsatadi. Xususiyatlar ota-onadan o‘tsa, xarakter 

shaxsiy hayotda orttiriladi.

Bosh miya pardalari

Bosh miya ham xuddi orqa miyadek uchta parda bilan o‘ralgan 

(196-rasm). Bu pardalar bosh miyani o‘rab, katta teshik sohasida 

orqa miya pardalariga o‘tib ketadi. Bosh miyaning qattiq, to‘r va 

yumshoq pardalari tafovut qilinadi.

Bosh miyaning qattiq pardasi 

(dura mater encephali) pishiq 

bo‘ lib, tarkibida kollogen va elastik tolalari bo‘lgan biriktiruvchi 

to‘qimadan iborat. Kalla bo‘shlig‘ini ichki tomondan qoplab, u 

kallaning miya qismi suyaklarini qoplovchi suyak usti parda va-

zifasini ham bajaradi.

Kalla qopqog‘i suyaklari bilan u pishiq birikmagan bo‘lib, 

oson ajraladi. Kalla asosi suyaklari bilan u choklarning chekka-

---

463

lari va te shiklar sohasida mustahkam birikkan. Qattiq pardaning 

to‘rsimon pardaga qaragan ichki yuzasi silliq. Ba’zi sohalarda qat-

tiq parda bo‘linib, endoteliy bilan qoplangan uchburchak shakli-

dagi vena sinuslarini hosil qiladi. Vena sinus lariga qon bosh miya 

va kalla suyaklari venalaridan oqib keladi.