Anatomiya 2014. indd

 

jigar darvozasi oldida o‘t pufagi chu-

qurchasi bilan yumaloq boylam yorig‘i o‘rtasida, dumli bo‘lak esa

 

jigar darvozasining orqasida, pastki kavak venaning egati va ve-

na boylami joylashgan yoriq o‘rtasida joylash gan. Jigarning vis-

seral yuzasida ichki a’zolarning tegib turishidan botiq liklar ho-

sil bo‘ladi.

Jigar tashqi tomondan seroz parda bilan (qorin parda bo‘lma-

gan maydondan tashqari) qoplangan. Uning ostida yupqa va 

pishiq fib roz parda

 

bor. Jigar darvozasida fibroz parda qon to-

mirlar bilan jigar ichiga kirib uni bo‘laklarga bo‘ladi.

Jigar jarrohligining taroqqiyotiga bog‘liq ravishda oxir-

gi vaqt da jigarning segmentar tuzilishi haqidagi ilm keng tar-

qalmoqda. Qon tomir lar va o‘t naylarining tarqalishiga qarab 

(Kuyno, 1957) ji garda ikkita bo‘lak, 5 sektor va 8 segment tafo-

vut qilinadi. Jigar bo‘laklari da jigarning darvoza venasining o‘ng 

va chap tarmoqlari tarqaladi. Jigar sektori jigar parenximasini 

jigarning darvoza venasini ikkinchi tartibli tarmog‘i, jigarning 

xususiy arteriyasini shunga mos tarmog‘i va sektor o‘t yo‘lini 

o‘ragan qismidan iborat. Jigar segmenti jigar parenximasini ji-

garning darvoza venasini uchinchi tartibli tarmog‘i, jigarning 

xususiy arteriyasi va o‘t yo‘lining shunga mos tarmog‘ini o‘ra-

gan qismidan iborat.

---

232

Tuzilishi jihatidan jigar murakkab tarmoqlangan naysimon bez 

bo‘ lib, uning chiqaruv nayi o‘t yo‘llaridan iborat. Jigarning tarki-

biy-vazifaviy birligi jigar bo‘lakchasidir. U prizma shaklida, keng-

ligi 1–2,5 mm bo‘lib, odam jigarida 500 000 ga yaqin bo‘lak-

cha bor. Bo‘lakchalar o‘rtasida oz miqdorda biriktiruvchi to‘qi-

ma bor bo‘lib, uning ichida bo‘lakchalararo o‘t naychasi, arte-

riya va vena joylash gan. Jigar bo‘lakchasi ikki qator gepatositlar-

dan hosil bo‘lgan va radiar joylashgan jigar ustunchalaridan ibo-

rat. Bo‘lakcha markazida markaziy vena

 

yotadi. Jigar ustunlari 

o‘rtasida bo‘lakcha chekkasidan markaziga qon olib boruvchi si-

nusoid kapillyarlar bor. Sinusoid kapillyarlar bo‘lakcha atrofida-

gi vena tomirlari bilan markaziy vena o‘rtasida bo‘lgani uchun 

uni jigarning ajoyib venoz to‘ri deb ataladi. Bo‘lakchalar ichida-

gi kapillyarlar devorida joylashgan yulduzsimon shakldagi endo-

teliy (kuper) hujayralari qonda aylanib yurgan zaharli moddalar, 

mikroblar toksinlarini zararsizlantiradi. Jigar ustunlarining ikki 

qator jigar hujayralari o‘rtasida o‘t yo‘li bo‘lib, bo‘lak marka zida 

uning uchi yopiq. Bo‘lakcha chekkasida esa u bo‘lakchalar aro o‘t 

yo‘liga quyiladi. Ularning o‘zaro qo‘shilishidan pirovard natijada 

o‘ng bo‘lakdan jigarning o‘ng o‘t yo‘li,