Анатом- меш

opshiriq -
matnni o’qib, tayyorlanadilar. Golovin jadvalidan 
foydalanib tushuntirib beradilar. 
2- 
Topshiriq 
«Ko’rish maydonini aniqlash» matni beriladi. 
Perimetr asbobidan foydalangan holda mavzuni tushuntirib beradilar. 
 
5-laboratoriya mashg’uloti 
ODAMDA QON BOSIMINI O’LChASh 
Nazarny tushuncha.
Arterial puls deb, qonning qon tomirlar devoriga 
urilishi tufayli arteriya devorlarining ritmik tebranishlariga aytiladi. Arterial puls yurak 
ishini, tomirlar holatini va qon bosimining kattaligini o’zida aks ettiradi. Pulsning 4 ta 
asosiy xossasi farqlanadi: uning chastotasi, kuchi, tezligi va qattiqligi. 
Pulsni qayd qiluvchi apparatlar sfigmograflar deyiladi. Puls egri chizig’i 
sfigmogrammada quyidagi qismlar farqlanadi: ko’tariluvchi tizza to’g’ri, tik, 
arteriyaning kengayishiga to’g’ri keladigan baland ko’tarilish (anakrot), uchi va pastga 

---

93
tushuvchi tizza qiya chiziqning sekin tushishi (katakrot) arteriya devorining bo’shashib 
ketishiga to’g’ri keladi. 
Odamda qon bosimi uning yoshiga, turmush tarziga bog’liqk. Har bir inson 
o’zining ishchi qon bosimini bilishi zarur. Biz buni albatta talabalarga tushuntirib 
o’tishimiz lozim. Qon bosimining ko’tarilishi ko’proq yoshi o’tgan insonlarda kuzatiladi. 
Nazariy savollar. 
-Qon bosimining oshishi ko’proq qaysi kasb egalarida uchraydi? 
-O’zingizni ishchi qon bosimingizni bilasizmi? 
-Boshingiz og’risa qon bosimi haqida o’ylaysizmi? 
-Otangiz yoki onangizni qon bosimi oshsa, sababini aytib bera olasizmi? 
Kerakli material va jihozlar.
Tanometr, sekundomer. 
Mavzuning maqsadi:
Puls va qon bosimini aniqlash hamda jismoniy 
yuklamadan so’ng uning o’zgarishini kuzatish. 
Ishni bajarish tartibi.
Tajriba o’tkazshi uchun o’ng qo’lning 4 ta barmog’ini 
tekshiriluvchining bilak arteriyasi sohasiga qo’yib, tomirning eng aniq urayotgan joyi 
aniqlanadi. Shundan so’ng bir daqiqa davomida puls - yurak urushining soni 
aniqlanadi. Sog’lom odamda pulslar soni bir minutda o’rtacha 72 - 85 tagacha bo’ladi. 
Topshiriq.
Arterial pulsning bir minutlik sonini uch marotaba aniqlang va 
o’rtachasini hisoblang. Tinch holatdagi va jinsmoniy zo’riqishdan keyingi natijalarni 
solishtiring.