Analitik, fizikaviy va kolloid kimyo

Tuzlar gidrolizi.
Suv juda kam dissotsilanishiga qaramasdan elektrolit eritmalarining xossalariga katta ta'sir ko’rsatadi. Buni gidroliz jarayonida ko’rish mumkin. Tuz ionlarining suv ionlari bilan reaktsiyaga kirishuvi yoki moddalarni suv bilan reaktsiyaga kirishib, boshqa moddalar hosil bo’lish jarayoni gidroliz deb ataladi. Gidrolizning asosiy sababi kam dissotsilanadigan birikmalar hosil bo’lishidadur.
Gidrolizning qanday borishi tuzning tabiatiga bog’liqdir.
Misol tariqasida; kuchsiz kislota va kuchli asoslardan hosil bo’lgan tuzning (CH₃COONa) gidrolizini ko’raylik.
CH₃COONaH₂O ↔ CH₃COOHNaOH yoki
CH₃COO^-H₂O ↔ CH₃COOHOH^-

Gidroliz natijasida OH -ionlari yig’ila boshlaydi. Demak, kuchsiz kislota va kuchli asosdan hosil bo’lgan tuzlarning suvdagi eritmasi ishqoriy muhit hosil qiladi. Agarda, gidroliz jarayoni muvozanat konstantasi yozadigan bo’lsak, u quyidagicha bo’ladi; Kasrning surati va suvning ion ko’paytmasini K_w desak, u holda K_wa_H^. A_OH^-
Sirka kislotasining dissotsilanish (K_k deb belgilab) e'tiborga olsak
Shunday qilib, gidrolizlanish muvozanat konstantasini ikki dissotsilanishning -kislota va suvning dissotsilanish konstantalari bilan ifodalash mumkin. Demak, tuzlarning gidroliz konstantasi kislotaning dissotsilanish konstantasiga teskari proportsionaldir, ya'ni kislota qancha kuchsiz bo’lsa, uning tuzi shunchalik ko’p gidrolizlanadi.
Gidroliz darajasi () -tuzning gidrolizlangan qismini bildiradi.
Gidroliz darajasiga temperatura ta'sir qiladi. Temperatura ko’tarilishi bilan gidroliz darajasi va shu bilan birga pH qiymati ham o’zgaradi.

Eruvchanlik ko’paytmasi.
Qiyin eruvchan moddalarning eruvchanligi ularning eruvchanlik ko’paytmasi bilan harakterlanadi.
Misol uchun qiyin eruvchan kumush xloridning to’yingan eritmasi berilgan deb faraz qilaylik. Bu birikmaning dissotsilanish konstantasi;
AgCl ni kam eriydigan modda bo’lgani uchun uning aktivligini o’zgarmas deb olsak K a_AgClconsta_Ag^a_Cl^- bo’ladi; yoki L_aa_Ag^ a_Cl^-

Bu yerda La -erituvchanlik ko’paytmasi. Kumush xlorid tuzi juda ham kam eriganligidan aktivlikni kontsentratsiya bilan almashtirish mumkin;

L_CC_Ag^ C_Cl^-
Erituvchanlik ko’paytmasi ma'lum elektrolit uchun ma'lum temperaturada o’zgarmas kattalikdir. Odatda temperatura ko’tarilishi bilan eruvchanlik ko’paytmasi ortadi.