Analitik, fizikaviy va kolloid kimyo

Tashish soni.
Biz yuqorida, elektr zaryadini ionlar tashib o’tishi haqida so’z yuritgan edik. Bu jarayonda kation va anionlarni o’rni, qo’shgan hissasini ko’rsak.. Buning uchun ko’ndalang kesim 1m (1sm²) bo’lgan silindr ichidagi elektrolit eritmani olsak, bunda eritma kontsentratsiyasi C, dissotsiyalanish darajasi  deb olsak, ionlar kontsentratsiyasi S bщeladi. Bu elektrolitlar oryali elektr tokini (E=1_B) o’tkazganimizda kationlarning harakat tezligini U anionlar harakat tezligini B bo’lsin. Ionlarning 1 sekundda olib o’tilgan elektr miqdori (elektr toki zichligi) kation va anionlar olib o’tgan elektr miqdorining yig’indisiga teng.
i(CFUCFv)1000

Bu yerda F- bir gramm -ekvivalent ionning olib o’?tgan elektr miqdori bo’lib, Faradey qonuniga ko’ra taxminan 96500 kulonga teng; S FU -kationlarning, S FV -anionlarning olib o’tgan elektr miqdori.

Tanishib o’tilgan umumiy elektr miqdoridan
qismini kationlar,



qismini esa anionlar tashib o’tgan bo’ladi n₊ va n_- kation va anionlarning tashish soni deb ataladi. Demak ionning tashish soni deb ataladi. Demak ionning tashish soni umumiy elektr miqdoridan shu ion tashib o’tgan qismini ko’rsatadi.
Yuqoridagi tenglamalardan, n₊ + n_- =1; yoki
ekanligi ko’rinib turibdi.
Tashish sonlari elektrodlar qismida eritma kontsentratsiyasining o’zgarishini o’lchash yo’li bilan aniqlanishi mumkin.
Elektrodlar qismida eritma kontsentratsiyasining o’?zgarishi faqat ionlar harakatidan tashqari, ionlar gidratlanganidan ion bilan birgalikda gidrat tarkibidagi suv ham harakat q?ilishidan ham, elektrolit kontsentratsiyasi o’zgaradi.
Shularga muvofiq, tashish soni ikki xil bo’ladi; kuzatilgan tashish soni va chin tashish soni. Elektrodlar qismida eritma kontsentratsiyasi o’zgarishini ulchash bilan topilgan tashish soni kuzatilgan soni deb ataladi.
Gidratlanish kabi omilar hisobga olinib, ionlar harakati tezligi turlicha bo’lganligidan, o’lchash yo’li bilangina topilgan tashish soni chin tashish soni deyiladi.
Agar eritmada, A_e mol' elektrolit modda va A_s mol suv bo’lsa, 1 faradey elektr miqdori o’tganda anod qismidan ketgan suv miqdori X mol bo’lganda, kationning chin tashish soni n₊ bilan kuzatilgan tashish soni t₊ orasida quyidagi bog’lanish bor:
Xuddi shuningdek, anion uchun quyidagini hosil qilamiz

Eritma suyultirilgan sari n bilan t orasidagi farq kamaya boradi.
Harorat o’zgarishi bilan tashish soni juda kam o’zgaradi.