|
Bronxolitiklar.
Bronx mushaklarini bo’shashtiradigan, kengaytiradigan, bronx bezlari sekrestiyasini kamaytiradigan moddalar b.ronxolitiklar deb ataladi. Bu moddalarning kimyoviy tuzilishi va ta’sir mexanizni turlicha. Bronxolitiklar sifatida M-xolinolitik, adrenokimetik, miotrop va boshqa moddalar, bronxial astma xurujini bartaraf Qilish va xurujning oldini olish uchun Qo’llanadi . Bronxial astma keng tarkalgan kasallik, ayniksa bolalar o’rtasida ko’p. Ma’lumotlarga ko’ra 1000 ta boladan1—20 gachasi bronxial astma bilan ogriydi. Bronxial astmaning sabablari, patogeneziga Qarab ta’sir mexanizmi turlicha moddalar Qo’llanadi. Ular bronxial astma xurujlarida Qo’llanadi. M-xrlinolitiklardan bronxolitik
platifillin, metastin Qo’llanishi mumkin. Bular bronxial mushak va bezlarda joylashgan xolinoresteptorlarni falajlab, ularni bo’shashtirib kengaytiradi, sekret ajralishini kamaytiradi, astma xurujini bartaraf Qiladi. Bu moddalar bevosita Qisqargan bronx mushaklariga spazmolitik ta’sir ko’rsatadi. Atropin sulfat bronxial astma xuruji vaqtida, platifillin, metastin asosan astma xurujining oldini olish uchun ko’llanadi.
Adrenomimetiklardin bronxolitik sifetida adrenalin gidroxlorid, efedrin gidroxlorid, izadrin, salbutamol Qo’llanadi. Bumoddalar bronxial mushak va bezlarda joylashgan 3-adrenore-steptorlarni Qo’zG’atadi, ularni bo’shashtirib kengaytiradi, bezlar sekrestiyasini kamaytiradi. Adrenomimetiklar bronxlarda joylashgan adrenoresteptorlar bilan boglik, bo’lgan adenilatstiklaza fermenti faoliyatini oshiradi, stiklik AMF mikdori ҳam ko’tariladi, shu tufayli xurujlarda kalstiy miqdori kamayib, bronx sillik mushaklari bo’shashadi.
Beaosita α-adrenomimetik adrenalin in’ekstiya yo’li bilan bronxial astma xurujida Qo’llanadi, xurujni bartaraf Qilish kuchi atropindan ustunroq, shu bilan birga bu modda yurakda, Qon tomir, me’da-ichak, ko’zning aylanma mushaklarida joylashgan adrenore-steptorlarni Qo’zG’atib, ko’z korachigini kengaytirishi, kon bosimini oshirishi, moddalar almashinuvini, me’da-ichak ieristaltikasini o’zgartirishi mumkin.
Efedrin bilvosita α-adrenomimetik bo’lib, bronxlarga adre-nalinga o’xshab ta’sir ko’rsatadi. Bronxolitik kuchi adrenalindan kamroq, astma xolatlarida asosan tabletka shaklida bronxial astma xuruji oldini olish uchun ko’llanadi.Efedrin genatoenstefalik to’siqdan osongina utib, makaziy nerv sistemasini kuzG’atadi va uyQusizlikka olib keladi. β-adrenomimetik izadrin bronxlardagi β -drenoresteptorlarni Qo’zG’atib, ularni kenG’aytiradi. Ingalyastiya Qilinadi yoki til ostiga tabletkalarda ko’yilib, bronxial astma xurujida Qo’llanadi. Izadrin yurakdagi β -adrenoresteptorlarni ҳam Qo’zG’atib, uning kislorodga eҳtiyojini oshiradi. Yurakda ekstrasi-stoliya bo’lsa, u fibrillyastiyaga o’tishi, ogiz Qurishi, Qo’llar Qaltirashi mumkin. ShuninG’ uchun bronxolitik sifatida tanlab bronxlardagi β -adrenoresteptorlarni Qo’zG’atuvchi alupent (astmopent), salbutamol (astmatol) ko’proq Qo’llanadi. Ular asosan aerozol sifatida bronxial astma xurujida ҳamda tabletkalarda xurujning oldini olish uchun Qo’llanadi.
Miogrop moddalardan, ya’ni spazmolitiklardan bronxolitik sifatida eufillin Qo’llanadi. Eufillin fosfodiesteraza fermen-tini kamaytiradi, ҳujayralarda stiklik AMF miqdorini oshirib, kalstiy miqdorini kamaytiradi, bronx silliq mushaklarini bo’shashtiradi, bronxlar kengayadi. Bronxlardan tashqari, eufillin miya, yurak, buyrak Qon tomirlarini ҳam kenG’aytiradi, me’yorida siydik ҳaydaydi. Shu bilan birga eufillin miokardga ta’sir ko’rsatib, yurakning kislorodga eҳtiyojini oshiradi ҳamda markaziy nerv sistemasiga ta’sir etadi.
Bronxial astma xurujining oldini olish uchun natriy kromolin (intal) ҳam ko’llanadi. Intal Qujayralarga ta’sir etib, ularga kalstiy o’tishining oldini oladi, ҳujayralar membranasini mustaҳkamlab, ulardan gistamin ajralishiga to’sqinlik Qiladi, asosan ingalyapiya yo’li bilan Qo’llanadi.
Broixial astmani davolashda, xurujining oldini olishda glyukokortikoidlar ҳam keng Qo’llanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
