Amonboyev mahammadsidik bozor infratuzilmasi

-noo 
6000 
5000 
4000 
3000 
2000 
1000
-£
0
5.2.1-rasm. O'zbekistonda amalda ishlatilayotgan plastik
kartochkalar soni.
Aholining bank xizmatlaridan foydalanish imkoniyatlarini 
yanada oshirish hamda naqd pulsiz hisob-kitoblar tizimining 
zamonaviy turi hisoblangan bank plastik kartochkalari ni keng 
joriy etish maqsadida joylarda 8 mln. donadan ortiq plastik 
kartochkalardan foydalanib kelinmoqda. Shundan 6,8 mln.dan 
ortig'i 59 mingdan ziyod korxona va tashkilotlar xodimlariga 
berilgan ish haqi loyihasidagi plastik kartochkalar hissasiga 
to 'g 'ri keladi. Plastik kartochkalar orqali amalga oshirilgan pul 
harakatining qiymati oxirgi besh yilda 40 marta oshgan va 2010- yil 
davomida ushbu plastik kartochkalariga 5,7 trln. so'm miqdordagi 
mablag'lar kirim qilingan bo'lib, shundan 85 foiz to'lovlar savdo va 
xizmat ko'rsatish korxonalariga o'rnatilgan hisob-kitob terminallari 
orqali ishlatilgan (5.2.2-rasm).
к k a r t o c h k a l a r s o n i 
(m in g d o n a )
"909
20 0 5 у
200i>y 
2 0 1 0 v
117

---

6000 
5000 
4 О1
'.'
3000 
2000 
1 ООО
5.2.2-rasm. 0 ‘zbekistonda plastik kartochkalar orqali amalga
oshirilgan pul aylanmasi (mlrd. so ‘m).
Shu bilan birga, 86 mingdan ortiq to ‘lov terminallari 
hamda aholiga qulay bo‘lgan 700 tadan ziyod o ‘ziga-o‘zi xizmat 
ko'rsatuvchi bankomat va infokiosklar o'rnatilgan. Bankomat va 
infokiosklar kecha-yu kunduz faoliyat k o ‘rsatadi, aholi xohlagan 
vaqtda kommunal (gaz, elektr-energiya, issiq va sovuq suvlar) va 
telefon xizmatlariga to ‘lovlami amalga oshirish hamda naqd pul 
olishi mumkin bo'ladi.
Hozirgi kunda banklar tomonidan naqd bo'lm agan pul 
aylanishini tezlashtirish maqsadida mobil va elektron pul 
o‘tkazishning yangi usullari joriy etilmoqda. Bu esa bank xizmatlari 
bozorida bozor infratuzilmasining yangi ko‘rinishlari va ularning 
samaradorligini oshirishga harakat qilmoqda.
Bundan tashqari hozirda aholining zich joylashgan 
hududlarida kommunal xizmatlariga to'lovlar va boshqa to'lovlam i 
amalga oshirish uchun infokiosklar va bankomatlar o'matilmoqda.
Mamlakatimizda faoliyat ko'rsatayotgan tijorat banklari 
tomonidan bu borada olib borilayotgan ishlar natijasida, 
zamonaviy aloqa-axborot texnologiyalaridan keng ko'lam da 
foydalangan holda, zamonaviy bank xizmatlari taklif qilinmoqda. 
Respublika banklari 17 ta yirik xorijiy davlatlarning 70 dan ortiq 
yetakchi banklari bilan vakillik munosabatlari o'm atgan bo'lib, 
mamlakatimiz aholisi, shuningdek, kichik biznes va xususiy
P l a s t i k k a r t o c h k a l a r o r q a l i t o 'l o v h a j m i ( m l r d s o 'm )
570.0
0.01 
2000 v
143
2005 у
118

---

tadbirkorlik subyektlariga xohlagan xorijiy davlatdagi sheriklari 
bilan moliyaviy munosabatlami o'rnatish imkoniyatlari yaratilgan.
Banklarvabutunmoliya-banktizimifaoliyatigayondashuvlami 
hamda baholash tizimini tubdan o'zgartirish, xalqaro me’yorlar, 
standartlar va baholash ko'rsatkichlariga muvofiq bank faoliyatini 
tashkil etishning yanada yuqoriroq darajasiga chiqishni ta’minlash 
uchun Prezidentimizning “2011-2015- yillarda respublika moliya- 
bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda 
yuqori xalqaro reyting ko'rsatkichlariga erishishning ustuvor 
yo'nalishlari to'g'risida”gi qaroriga ko'ra, kelgusida quyidagi 
ustuvor vazifalami amalga oshirish belgilab olindi:
-b a n k faoliyatining me’yoriy-huquqiy bazasini yanada 
takomillashtirish;
-xalqaro Bazel qo'mitasi tomonidan belgilangan xalqaro 
standartlar talablariga muvofiq, 
tijorat 
banklarini 
yanada 
kapitallashtirish, ushbu sohaga xususiy kapitalni jalb etish, 
banklaming resurs bazasini ko'paytirish, aktivlar sifatini yaxshilash, 
bank ishini takomillashtirish hisobiga banklaming moliyaviy 
barqarorligi va likvidligini oshirish;
—yetakchi 
xalqaro 
reyting 
kompaniyalari 
tomonidan 
qo'llaniladigan xalqaro me’yorlar, mezonlar va standartlarga 
asoslangan respublika bank tizimi faoliyatini baholash va tahlil 
qilishning zamonaviy tizimini joriy etish;
-om onatchilar uchun kafolatlami kuchaytirish va bank 
tizimiga aholi hamda xorijiy investorlaming ishonchini yanada 
mustahkamlash, yangi, jozibali omonatlar va depozitariylar joriy 
qilish, ko'rsatilayotgan bank xizmatlarining turi va ko'lamini 
kengaytirish yo'li bilan aholi hamda xo'jalik subyektlarining bo'sh 
mablag'larini bank aylanmasiga keng ko'lam da jalb etish bo'yicha 
tizimli chora-tadbirlami amalga oshirish;
-k ich ik biznes va xususiy tadbirkorlikni moliyalashtirish, 
aholi bandligi va farovonligini oshirishning g'oyat muhim vositasi 
sifatida mikromoliyalash sohasi rivojlanishini rag'batlantirish;
119

---

—nobank moliya tashkilotlari, kredit uyushmalari rolini 
yanada oshirish hamda tarmog‘ini rivojlantirish, xalqaro m e’yorlar 
va standartlarga muvofiq ulaming barqarorligi va samaradorligini 
ta’minlash, ular tomonidan ko'rsatiladigan xizmatlar turi va 
ko‘lamini kengaytirish kabilardan iborat.
Darhaqiqat, yaratuvchan xalqimiz mustaqillikning 20 yili 
davomida zamonaviy rivojlanish ko‘nikmalarini o‘zlashtirib, 
taraqqiyot yo‘liga ildam qadam qo'ydi. Ya’ni, mamlakatimizda 
ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot “O 'zbek modeli” mashhur besh 
tamoyilining barcha sohalarga keng ko'lam da joriy etilishi, 
Prezidentimizning“Jahonmoliyaviy-iqtisodiy inqirozi, 0 ‘zbekiston 
sharoitida uni bartaraf etishning у о ‘ llari va choralari” asarida hayotiy 
mantiqqa asoslangan ilmiy-amaliy fikrlarining bank tizimiga 
faol tatbiq etilayotganligi respublikamiz iqtisodiy qudratining 
yuksalishida, xalqimiz turmushining yanada farovonlashuvida, 
yurtimizning gullab-yashnashida asosiy omil boim oqda.