Oqsillarning sifat reaksiyalari. Oqsillar uchun xarakterli reaksiyalar quyidagilardir:
a) biuret reaksiyasi: ishqoriy muhitda mis (II) sulfatning eritmasi binafsha rangga bo'yaladi. Biuret reaksiyasi —CO—NH— bog'lar yoki peptid bog'lar uchun xos reaksiyadir. Masalan, dipeptid — ko'k, tripeptid binafsha, yuqori peptidlar esaqizil rang beradi.
b) ksantoprotein reaksiyasi kons. HNO3 kislota ta'sirida sariq rangga bo'yaladi, kons. (25%) NH4OH ta'sirida esa sariq rang to'q sariq rangga o'tadi.
d) milon reaksiyasi — oqsilni simob nitrat tuzining nitrat va nitrit kislotalardagi eritmasi bilan qizdirilganda oqsil qizil-qo'ng'ir cho'kma beradi, bu reaksiya tirozin va triptofanlar uchun xos.
e) ningidrin reaksiyasi — ningidrin eritmasi bilan qo'shib qizdirilsa, kо'k bo'yalish beradi.
Oqsillar tarkibiga kiradigan aminokislotalar
Formulasi
Nomlsnishi
H2N – CH2 –COOH
Glisin
CH3 –CH(NH2) – COOH
Alanin
CH3 –CH(CH3) –CH(NH2) - COOH
Valin
CH3 –CH(CH3) – CH2 - CH(NH2) - COOH
Leysin
CH3 - CH2 –CH(CH3) –CH(NH2) - COOH
Izoleysin
CH2(OH) –CH(NH2) - COOH
Serin
CH3 – CH(OH) – CH(NH2) - COOH
Treonin
CH2(SH) –CH(NH2) - COOH
Sistein
HOOC–CH(NH2)–CH2–S–S–CH2–
CH(NH2)-COOH
sistin
CH2(SCH3) – CH2 - CH(NH2) - COOH
Metionin
Alifatik monoaminodikarbon kislotalari va ularning monoamidlari
HOOC – CH2 – CH(NH2) – COOH
Asparagin kislota
H2N(O)C – CH2 – CH(NH2) - COOH
Asparagin
HOOC – (CH2)2 – CH(NH2) – COOH
Glitamin kislota
H2N(O)C – (CH2)2 – CH(NH2) - COOH
Glutamin
Alifatik diaminokarbon kislotalar
H2N – (CH2)4 – CH(NH2) - COOH
Lizin
H2N –C(=NH)-NH-(CH2)3-CH(NH2) –COOH
Arginin
Aromatik aminokislotalar
C6H5 – CH – CH(NH2) – COOH
Fenilalanin
HO – C6H4 – CH2 – CH(NH2) – COOH
Tirozin
Geterosiklik Amonokislotalar
Prolin
Gidroksiprolin
Triptofan
Tistidin
Odam tanasi uchun aminokislotalarning roli Tabiatda jami 150 aminokislot mavjud. Tananing normal ishlashi uchun inson 20 ga yaqin aminokislotalarga muhtoj. Muhim aminokislotalar tanamizga ovqatlanadigan taom bilan kiradi. Kamchilikni bartaraf qilish uchun qaysi oziq-moddalarda aminokislotalar mavjudligini bilishingiz kerak.
Muhim aminokislotalar
Metionin
Triptofan
Valin
Threonine
Leucine
Fenilalanin
Isoleucine
Lizin
Sistein
Tirotsin
Muhim Aminokislotalarni Tayyorlash
Metionin.Tanadagi yog'larni qayta ishlash uchun mas'ul bo'lgan juda muhim aminokislota. Uning yordamida jigar obezligi va ateroskleroz yo'q. Metionin hazm qilishni yaxshilaydi va mushaklarning og'rig'ini pasaytiradi. Vujudga kelgan amino kislotani qabul qilinganda radiatsiya va erkin radikallardan himoyalangan. Metionin vujudga oziq moddalarini singdirish uchun kerak va u glyukoza sintezida ishtirok etadi.
Triptofan. Ushbu amino kislotalarning etishmasligi diabet va saratonga olib kelishi mumkin. Triptofan uyqusizlik, depressiya va tez-tez stress uchun zarur bo'lgan niacin ishlab chiqarishda ishtirok etadi. Triptofan yurak va o'sish gormoni ishlab chiqarish uchun ham muhimdir.
Valin. Ushbu amino kislotalar shikastlangan to'qimalar va mushaklar qayta tiklanishini ta'minlaydi. Uning yordamida oddiy azot almashinuvi. Valine ayniqsa, sportchilar uchun va mushaklarning shikastlanishidan keyin muhimdir. Valine shuningdek, qon shakarini tushiradi va o'sish gormoni ishlab chiqarishni rag'batlantiradi. Serotonin darajasini saqlab turadi. Valinning etishmovchiligi bilan asab tizimining buzilishi va harakatlarni muvofiqlashtirish yuzaga keladi.
Threonine. Protein almashinuvi uchun muhim, immunitet tizimi, kollagen va elastinning o'sishi va ishlab chiqarilishi. Gormonlar ishlab chiqarishda qatnashadi va metabolizmga bevosita ta'sir ko'rsatadi.
Leucine. Mushaklarni himoya qiladi va organizmga energiya beradi. Bunda jiddiy stressdan so'ng to'qimalar tiklanadi. O'sish gormoni rivojlanishi mavjud. Xolesterin va qon shakarini kamaytirishga yordam beradi. Etarlik kilogramm halokatiga va qalqonsimon bezning buzilishiga olib keladi.
Fenilalanin. Yaxshi kayfiyat uchun zarur bo'lgan aminokislota. Bu o'quv qobiliyatini, xotirani yaxshilaydi va ishtahani bostirish qobiliyatiga ega. Tiroid funksiyasi uchun aminokislot muhim ahamiyatga ega.
Isoleucine. Tanani energiya bilan ta'minlaydi, gemoglobin ishlab chiqarish bilan shug'ullanadi, shuningdek qon shakar darajasini boshqaradi. O'sish uchun kerak.
Lizin. Suyak tizimi va o'sishi uchun muhim. Lizin tufayli kaltsiy so'riladi, bu ayniqsa bolalar uchun juda muhimdir. Gormonlarni ishlab chiqarish, metabolizm va ozuqaviy emlov uchun muhim.
SisteinYog' tarkibidagi metabolizm uchun zarur bo'lgan to`rnin rivojlanishida muhim rol o`ynaydi. Bu glyukozaning manbai. U tanani erkin radikallardan himoya qiladi va toksinlarni olib tashlaydi.
Tirotsin.Aminokislotalar etishmasligi demansga olib keladi. Tirotsin ko'plab gormonlar ishlab chiqarish va tiroid bezining normal ishlashi uchun zarur
