Aminokislotalar va uning birikmlarning molekula tuzilishi, olinishi, xossalari, ishlatilishi. Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Aminokislotalar va uning birikmlarning molekula tuzilishi, olinishi, xossalari, ishlatilishi.


Reja:


I. Kirish
II. Asosiy qism
2.1. Aminokislotalar va uning birikmlarning molekula tuzilishi
2.2. Aminokislotalarning xossalari
2.3. Aminokislotalarning ishlatilishi va olinishi
2.4. Aminokislotaning vakillari
III. Xulosa
IV. Foydalanilgan adabiyotlar

I. Kirish
Aminokislotalarning saqlanib qolgan tarixiy nomlari hamda uglerod atomlarini sonlar bilan nomerlash o’rniga grek alfaviti harflari bilan (α, β, γ, σ, π) belgilanib nomlanadigan nomlardan ham foydalaniladi.
Aminokislotalar hayotiy zarur organik birikmalardir.
Tirik organizmlarda oqsillarning va boshqa muhim biologik moddalarning sintezida aminokislotalar ishtirok etadi. Bakteriya va o’simliklar o’zlariga kerakli aminokislotani o’zlari sintez qiladi.
α – aminokislotalar hayvon va insonlarning organizmida oqsillarni sintez qilishda zaruriy moddalardir.
Ba’zi aminokislotalar tibbiyotda qo’llaniladi. Aminokislotalarning hosilalaridan sintetik tolalar olishda (kapron) foydalaniladi.
Aminokislotalardan eng muhimi glisin (H₂N – CH₂ – COOH) bo’lib, tabiatda juda keng tarqalgan, o’simlik va hayvonlar organizmida modda almashinuvida muhim rol o’ynaydi.
Glisin - yelimlar va deyarli hamma oqsil moddalarning asosidir. Glisin yordamida adenozintrifosfat (ATF) kislotasining yacheykalari tuzilgan. U tirik organizmlarda boradigan ko’pgina kimyoviy reaksiyalarning energiya manbaidir. α – alanin – hamma oqsillarning asosi; β – alanin – B₃ vitamini tarkibiga kiradi.
nisbatan yaxshi eriydi, yaxshi kristallanadi, ularnig suvdagi eritmalari neytral muhitga ega (pH = 6,8). Aminokislotalarning zichliklari katta va yuqori suyuqlanish temperaturalariga ega (ko’pincha parchalanadi). Bu xossalar asosli -NH₂ gruppa bilan kislotali gruppa (-COOH) bilan o’zaro ichki ion bog’lanish (svetter ion shaklida) hosil qilishi bilan tushuntiriladi.
Aminokislotalar tabiatda hayvon va o'simlik organizmlaridagi oqsillarning asosiy tarkibini tashkil etadi va shuning uchun oqsillarni kislotali muhitda gidroliz qilib aminokislotalar olinadi. Oqsillarni asosiy manbalari go'sht, teri, jelatina, jun, soch tolasi, kazein va boshqalar hisoblanadi. Shu bilan birga, aminokislotalar sof va peptidlar holida ham uchraydi.
Oqsil moddalarni gidroliz qilib, 20 dan ortiq aminokislotalar ajratib olingan.