Ҳамид Зиёев (Тарбиявий ривоятлар, ҳаётий сабоқлар)

Қўй оғзидан чўп олмаган йнгит
Бир бадавлат кишининг одоб-ахлоқда ва гўзаллик-да тенги йўқ қизи бор экан. Қиз балоғатга етгач, уйларига совчилар ёғилиб кетди. Бироқ, қизнинг ота-она-сига бирорта ҳам йигит ёқмади. Кунларнинг бирида бадавлат киши кечқурун уйига келса, хотини жуда очиқ чеҳра ва яхши кайфият билан кутиб олди:
— Худога шукрки, мен орзу қилган куёв топилди. Бугун мен унинг маҳалласига бориб, роса суриштирдим, одамлар уни жуда юввош, тортинчоқ, бировга тик қарамайдиган, итоаткор ажойиб йигит эканлигини айтишди. У ичиш-чекиш нималигини ҳам билмас, қўй оғзидан чўп олмаган экан. Эржон, бунақанги "хитой қоғозга" ўралган йигитлар кам учрайди Тезроқ унга қизимизни унаштирайлик, акс ҳолда биров илиб кетади.
— Хўп, сенинг айтганингдек уни куёв қиддик ҳам дейлик. Аммо у қўйдек юввош бўлса, рўзғор ишларини қандай қилиб уддалайди? Бизга довюрак, ғайратли ва мард куёв керак.
— Тошмурод хизматкоримиз бор-ку — жавради хотини.
— Кечаси уйда ёки кўчада бир ҳодиса рўй берса бизга ким таянч бўлади.
— Тошмурод.
— Меҳмонни кутиш, уларга муомала килиш нима бўлади?
— Тошмурод бор-ку.
— Биласан, мен савдо ишлари билан 10—15 кун уйдан чиқиб кетаман. Бўлажак куёв бола ўзининг соясидан қўрқадиган одам экан, сизларни ким қўриқлайди?
— Тошмурод турибди-ю.
— Ҳа, ҳамма ишимизга балогардон Тошмурод экан, унинг ўзини куёв қилиб қўя қолайлик.
Она бу мутлақо хаёлдаги йўқ гапдан бўшашиб кетди.
— Қизимни келиб-келиб хизматкорга бераманми?.. Ота ўз фикрида қатьийлигини билдирди. Она қизини чақириб, ўзи танлаган йигитнинг мақтовини келтирди. Бунга жавобан қиз:
— Танлаган Йигитингизнинг феъл-атвори ожиз. қўрқоқ аелларникига ўхшайди-ку, — деди.
— Рози бўлмасанг ундан баттарига учрайсан. Отанг сени Тошмуродга бермоқчи. Биламан, отанг қайсар, ўз айтганини қилади.
Қиз хурсанд бўлиб онасини ўпиб олди:
— Отамлар ақлли ва доно киши.
— Вой ўлай, розимисан? -Ҳа.
Икки ўт орасида қолган она анча совиб ўйлади. "Айтгандай, Тошмуродни ўзим тарбияладим. Жуда меҳрибон ва одобли. Касаллигимда қимирламай ёнимда йиғлаб ўтирди. Эрим билан қизимнинг гапида жон бор. Дарвоқе, қанчадан-қанча йигитларни суриштирдим, бирортаси Тошмуроддек эмас..."
Кўп ўтмай тантана билан тўй ўтказдилар. Ҳар икки ёш бир-бирига ошиқ-маъшуқ бўлишиб, серфарзанд бўлишиб узоқ умр кўрдилар. Ота ва она умрларининг охиригача уларнинг ҳаққига дуо қилдилар.