Amea folklor institutu

22. BAŞ VURDURTMA (BAŞ CIRDIRTMA)

Desteler içerisinde beyaz kefen giyen kişiler Aşura günü törenlerinde zaman olarak tam öğlen vakti kamalarla veya jiletle kendi kafalarına vururlar veya görevli kişiye vurdurtarak başlarından kan çıkarırlar. Bu uygulama geçmişte kama veya kılıcın çok dikkat çekmesi nedeniyle jiletle yapılmış ‘baş cırdırtma’ olarak tanımlanmıştır [¹²²]. Günümüzde meydanda kurulan bir çadırda kama ile bu işlem yapılmakta adına da ‘başvurdurtma’ denmektedir. İran’ın Türk şehirlerinden Zencan’da bu uygulamalar bıçak veya kamalarla hala yapılmaktadır. Rivayetlere göre Zencan bölgesi Selçuklu döneminde kılıç yapım merkezlerinden biridir.
Bu törenler eski Türk inanışlarında genel matem olarak gerçekleştirilen yuğ törenlerini çağrıştırmaktadır. Yuğ töreninde, bir kişi öldüğünde cesedi çadırın içine konulur oğulları ana baba yerindeki akrabaları bu çadırın önünde kurbanlar keserlerdi. Sonra atlarına binerek acıklı ağıtlar yakarak çadırın etrafında yedi defa dönerlerdi. Çadırın önüne geldiklerinde bir bıçak ile yüzlerini yaralarlar ve bu yaralardan akan kanlar gözyaşlarına karışırdı [¹²³].

23. KAN VERME

Kızılay ile destelerin ortak çalışması sonucu Aşura törenlerinin yapıldığı meydana Kızılay son on dört yıldır çadır kurar ve kan bağışında bulunmak isteyenlere, yardımcı olur. Başlarını kama ile vuranlara alternatif olarak düşünülmüştür. Bunun nedenlerinden en önemlisi ‘baş vurma’ ritüelinin ülkede yanlış anlaşılmasının önüne geçmektir.

24. İMAMIN YEDİSİ

Aşurayı takip eden yedinci gündür. Bu günde Iğdır’da artık çoğu evde mersiye okutma törenleri sona erer. Mersiyeyi okuyan cami hocası, ev sahibine ve ölmüş akrabalarına dua ederek mersiyesini bitirir.

25. İMAMIN KIRKI (ERBAİN)

Aşura gününden sonra takip eden kırkıncı gündür. Iğdır’da bugün camilerde yapılan törenlerden sonra yas ortadan kalkar. Muharrem ayındaki yasaklar uygulanışını bir sonraki matem ayına bırakır. Iğdır’dan Kerbela’daki İmam Hüseyin’in türbesine ziyaret bu zamanda en yoğundur.