D. Yıldız Kültü ve Aksak Temir Kafkas halklarının ulduz folkloru birbaşa Türk mitolojik görüşleri ile bağlantılıdır. Nitekim konar-göçer Türklerin ulduz kümeleri ve ulduz inancları ile ilgili çok sayıda varolan mitlerinin Merkezi Moğolustan’dan Avropaya kadar uzandığını bu halkların orta çağa kadar aralıksız devam eden siyasi, ekonomik, demografik ve harbi ilişkilerinin doğal sonucu gibi kabul etmek gerekir. Türklerin Temir Kazık yıldızı hakkında çok sayıda mevcud olan mitleri Kafkas halklarında Aksak Temir adı ile bilinmektedir. Oysa Türkler üç dünyayı ve özellikle de gök kubbesini ve yıldızları tutan, evrenin düzenli bir şekilde devretmesini sağlayan mitolojik anlayışın başında yer alan kozmik direk veya eksen rolünü üstlenmiş Temir Kazıka bazen Kutup yıldızı da demişlerdir.148 Ancak Temir Kazık’ı hiçbir zaman Aksak Temir adlandırmamışlardır.
Aksak Temir adı ile bilinen Temir Kazık yıldız kümesine Kafkas halklarının bu adı vermesine her halde Orta Asya Türk cihangiri Emir Timur’un etkisi olmuştur, ancak Türklerde Aksak Temir, Buryatlarda Aksak Debedey yıldız kümesinin çarpazlaşması sonucunda ortaya çıkmıştır. Büyük olasılıkla Moğol Buryatların Aksak Debedey hakkındaki yıldız mitleri Kafkas halklarına Aksak Temir adı ile keçmiştir. Hem de Buryatlar demirçilerin ongonu veya patronu olarak Tömörşe adında bir varlığı biliyorlar. Türkçe bir kelime olan Tömörşe Temuçin adı ile Moğollarda da görülmektedir. G. Potanin’in de yazdığı gibi Kafkas halklarının efsanelerinde demirçi kültüne işaret edecek yerler vardır.149 Burada büyük ihtimalle Türklerin aksak olarak tasavvur etdikleri demirçilerin hamisi Aksak Temir’in yıldız kültü ile birleşmesi sonucunda ortaya Altın veya Temir Kazık adı ile bilinen dünya direginin Kafkas varyantı çıkmıştır. Nitekim Kumandinlerin mitolojik inanclarına göre ilk şamanla Ülgenin kızının evlenmesinden doğulan Topal veya Aksak Kurultay insanlara şamanları ve demircileri gönderip. Her halde demircilerin hamisi olan demonik görüntülü bu varlık gelişme yaşamadan Kafkas halklarının mitolojik ve epik metinlerinde korunmuştur.
Demonik görünümlü bu varlık diğer taraftan Temir Kazık adıyla göğün kapısı statüsüne getirilmiştir. Eski metinlerde buna Tanrı kapısı (Kidin tagdın bulungda Tengri kapıgı açıldı.) da denilmektedir.150 İnanca göre Tanrı’nın evinin önünde bir kazık var ki Tanrı atını bu kazığa bağlar. Bu at kazığına göğün kapısı da denilir. Yıldızlar ve burçlar hep Temir Kazık’ın etrafında döndüğü için eski Türkler onu stabil olarak tasavvur etmişlerdir. Nitekim yedi kardeş, Büyük ve küçük ayı burçları bu yıldıza bağlanmış olarak tasavvur edilir. Yer de bu noktada demir veya altın zincirle göğe bağlandığı için bu yıldıza Temir veya Altın Kazık ismi verilmiştir. Tanrıların atlarını bağladıkları bu yıldız, eski Türk tasavvurunda yeraltından çıkarak göğe kadar uzanan demir ağaç gibi düşünülmüştür.
Temir Kazık zencirlenmiş Tanrıoğlu motivinin astral varyantı olup, evrenin nizamını koruması ve deprenmez durumu ile bütün gök cismlerinin onun etrafında dönmesini sağlamıştır. Osetler bütün yıldızların bağlandığı demir eksene Aksak Temir derler. Aslında aksaklık mantıksal olarak hareketsizlige, dolayısıyla statükoya işarettir. Mit bu mantıksal açıklamayı sözel anlatıya dökerek evrenin mevcutluk kaynağının degişim ve dönüşümle beraber aynı zamanda devr eden bütün cisimlerin deprenmez tasavvur edilen bir eksen etrafında dolanması inancına bağlar. Temir Kazık’ın aksak olarak tasavvur edilmesi bir Tatar efsanesinde açıklanmıştır. Tsodey adlı bir han ana karnında olan bütün bebekleri öldürmegi emreder. Vezir hamile bir kadına acıdığından onun karnını basmakla yetiner ve neticede aksak bebek doğular ki sonradan Aksak Temir adı ile tanınar.151 İnguşlardan derlenmiş bir efsanede ise Temir adlı bir çocuğun babasının koyun sürüleri varmış. Temir çok hızlı koşduğundan bir defasında tavşanı tutarak koyunların içine katar. Bunu gören babası bu kadar yetenekli ve hızlı bir çocuğun bir gün çekip gedecegi endişesi ile oğlunun ayağını kırar. Aksayan çocuğa Aksak Temir adını verirler.152 Olağanüstü yetenege sahip çocukların şikest edilmesi hem Moğollarda (Tsoktay miti) hem Buryatlarda (Tsolman-Debedey miti) hem Türklerde hem de İnguş v Osetlerde (Aksak Temir miti) geniş yayılmıştır. Adların ayniyeti Kafkas halklarının Kutub yıldızı inancını Moğol ve Buryatlardan degil, Türklerden aldığı varsayımını kanıtlar durumdadır.
