Amea folklor institutu

4.1. Dede Korkut Hikâyeleri ve Kam Küre Beg Oğlu Bamsız Beyrek Boyu Hakkında Genel Bilgi
Dede Korkut anlatıları üzerinde tarih, dil ve edebiyat bilimi araştırmaları yapılmıştır. Şu an varlığı bilinen Vatikan ve Dresden nüshaları eksenli yerli ve yabancı bilim adamlarınca çeşitli karşılaştırmalı incelemeler yapılmıştır³⁸.
Dede Korkut anlatıları üzerinde metinlerarası ilişkiyi içeren çeşitli çalışmalar da bulunmaktadır³⁹. Mundy, Dede Korkut anlatmalarındaki Tepegöz hikâyesi ile Ho­me­ros’un Odyssseia’nın dokuzuncu kitabındaki Polifemus arasında benzerliği, Tepegöz’ün Polife­mus’un basit bir uyarlaması olduğu şeklinde belirtir (Uyanık 2009, 32). Ayrıca Alman Bilim adamı Diez, “Tepegöz hikâyesini okuyup bunun Odysseia’daki Polyphe­mos ile ben­zerliğini görmüş, bu hikâyeyi Almancaya çevirip yayınlamıştır” (Tezcan 2007, 630)Hem karşılaştırmalı edebiyat bilimi hem de metinlerarasılık bağlamında değerlendirilebilecek bir başka Dede Korkut Oğuznamesi de Mısır Memluk yazarı İbna’d-Davâdârî’ye aittir. Tepegöz hikâyesinin biraz faklı olarak içerisinde yer aldığı bu kitap (Tezcan 2007, 622), Türkçeden Farsçaya, Farsçadan da Arapçaya çevrilmiştir. Ayrıca Dede Korkut adının geçmediği, Mısır Milli Kütüphanesinde (Kahire) bulunan H. 1145’te (M. 1732/33) yazılmış bir mecmua içerisinde Beyrek boyunun bir varyantı yer almaktadır (Tezcan 2007, 630).
Bamsı Beyrek ile ilgili destan, efsane ve masal türleri Türk halk edebiyatında geniş şekilde yayılmıştır. Özellikle koca karısının düğününde motifi (dünyanın birçok halklarının halk edebiyatında tespit edilmiştir) tek bir ana varyantın değişik folklor türlerinde görünüşüdür (Bayat 2003, 27). Bu motifin hem Âşık Garip hem Yusuf ve Ahmet hem Alpamış hem de Dede Korkut kitabında mevcut olması onun Türk kökenli motif olduğunu veya hiç olmazsa Türklerde bağımsız şekilde yarandığını ispat eder. Hatta bu motifin eski izlerinde Altay Destanı, Alp Manas’ta, Yakut “olonxo”larında (Yakutların kahramanlı destanları) rast geliriz (Bayat 2003, 27-28).
Bamsı Beyrek ile ilgili efsaneler daha çok Anadolu’da, kısmen Orta Asya’da ve Azerbaycan’da yazıya alınmıştır. Türkiye’nin ayrı yerlerinde ve esasen Bayburt’ta söylenen bu efsaneler Dede Korkut mevzularının halen de canlı söylenişte yaşadığını gösterir. Yalnız Bayburt yöresinde Bey Böyrek (Bamsı Beyrek) ile ilgili 7 (yedi) efsane derlenmiştir (Bayat 2003, 28).