Amea folklor institutu

nebismieri ena aris sistema. amdenad, iseve, rogorc nebismieri sametyvelo ena, nebismieri Jesturi ena warmoadgens konkretul enobriv sistemas. “Jesturi ena vizualur-sivrciTi enaa, sadac xelebiT xdeba informaciis kodireba da aseve saxis gamometyvelebiT, gamoxedviT, sxeulisa da Tavis ganlagebiT da es ena aRiqmeba mxedvelobiT” (Современные аспекты жестового языка. 2006, 165.) yovelgvari ena aris, upirveles yovlisa, sakomunikacio azrovnebis sistema. Jestur enaSi adgili aqvs gaZlierebul vizualur azrovnebas. saerTod, sityvas aqvs garegnuli da Sinagani mxareebi. sityvis garegnuli mxareebia mis bgeriTi da vizualur-grafemuli (werilobiTi) komponentebi. nebismieri formis metyvelebisas am oridan erT-erTi aucilebelia. Jestur enas, cxadia, ar gaaCnia, bgeriTi mxare da amdenad, misi garegnuli mxare mTlianad eyrdnoba vizualur komponents. aq wamyvania vizualuri azrovneba. amitomac, bunebrivia, rom yruTa Temis wevrebi saxviTi xelovnebisadmi gansakuTrebuli niWiT gamoirCevian. aseve usinaTlo adamianebs specifikurad uviTardebaT smena da mexsierebaSi aReniSnebaT bgerisa da musikisadmi maRal-ganviTarebuli kognituri foni.
Jesturi enebi mravaldoniania. miiCneulia, rom am enebSi gamoiyofa morfologiuri, sintaqsuri da leqsikuri enobrivi ierarqiis doneebi, aseve Jesturi enebis ierarqiebSi arsebobs logikur-semantikuri enobrivi done. rac Seexeba fonetikis erTplanian dones, miuxedavad imisa, rom mecnierebi Jestur enebSi aRniSnaven am donis arsebobasac, Cveni Rrma rwmeniT, miuRebelia am doneze saubari. ramdenadac Jestur enebSi Cven saqme ar gavqvs sametyvelo enasTan, anu bgeriT enasTan, aq ver iqneba fonema rogorc aseTi. Jestur enebSi erTplaniani done aris kinemuri done da Jesti anu sityva an ufro rTuli erTeuli, rogoricaa fraza an winadadeba, daiSleba kinemebad. kinema berZnuli sityvaa da niSnavs moZraobas. kinemebis aRwera aris mimikisa da qiremis jamuri aRwera.
kinema

mimika + qirema
mimika aris saxis gamometyveleba, romelsac aqvs Tavisi konkretuli gramatikuli funqcia da qirema aris xeliT Sesrulebuli moZraobis erTeuli. termini “qirema” gamomdinareobs berZnuli sityvidan “xeli”.
qiremis ZiriTadi komponentebia:
1. xelis mtevnis gamoxatuli forma (xelis mtevniT gadmocemuli konkretuli sityvis forma)
2. xelisgulis mimarTuleba
3. xelis moZraobis adgili
4. xelis moZraobis traeqtoria
es komponentebi rogorc Jestis koponentebi galadetis universitetis profesorma uiliam stoukim gamoyo 60-70 wlebis mijnaze da Jesti ganixila rogorc fonemuri donis erTeuli da zemoTCamoTvlili komponentebiT warmoadgina rogorc misi maxasiaTeblebi. aseTi midgoma iyo revoluciuri. es gaxda axali eris dasawyisi Jesturi enebis kvlevebis istoriaSi. Cven pativs mivagebT am udides mecniers, romelmac faqtobrivad safuZveli Cauyara Jesturi enebis mecnierul Ziebebs, daamtkica, ra rom es enebi damoukidebeli TviTkmari enebia. unda isic aRiniSnos, rom uiliam stoukim pirvelma SeimuSava Tavisi droisTvis sakmaod progresuli Jestis Caweris sistema. Tumca fonemur donesTan dakavSirebiT, Cven gansxvavebuli xedva gvaqvs. Cven miviCnevT, rom es ar aris fonemuri done, ramdenadac aq ar SeiZleba saubari iyos bgerebsa da fonemebze. sityva-Jesti es aris morfologiis sfero. xolo kinema, rogorc zemoT aRvniSneT, aris qveda erTplaniani, magram or-ganzomilebiani done. sametyvelo enis qveda ierarqiis umciresi erTeuli fonema erTplaniania da is SeiZleba fazebad daiSalos warmoTqmis adgilisa da xangrZlivobis mixedviT. mas aqvs Sesabamisi maxasiaTeblebi – xSuloba, Riaoba, siyrue, simJRere, napralovneba da a. S.
Jesturi enis qveda ierarqiis umciresi erTeuli kinema erTplaniania, magram orwevriani. kinema Sedgeba qiremisa da mimikisgan da TiToeul maTgans aqvs Tavsi Sesabamisi maxasiaTeblebi – zemoT warmodgenili qiremis komponentebi da aseve mimikis niSnebi. mimika xSirad gadmoscems intonacias da damokidebulebas. misi ZiriTadi maxasiaTeblebia kiTxviToba da damokidebulebis formebis gadmocema. damokidebulebaSi gadmoicema is niuansebi, rasac xSirad sametyvelo ena ar an ver asaxavs werilobiT formebSi da zepirmetyvelebaSi mxolod intonaciiT xdeba SesaZlebeli amis gadmocema. magaliTad, martivi TxrobiTi winadadebaA”kaci movida.” SeiZleba ironiiTac iyos mowodebuli, an garkveuli orazrovnebiT iyos intonaciurad Seferili da am konkretuli orazrovnebis Sinaarsi mxolod komunikatorma pirebma icodnen. SesaZloa, es iyos aRtacebiTi Sinaarsis saTqmelic. saubrisas aseT niuansebs intonaciasTan erTad mimikac asrulebs sametyvelo enebSi. xolo Jestur enebSi aseTi Sinaarsis gadmocema mTlianad mimikazea damokidebuli.
aRsaniSnavia, rom kinema eqstralingvisturi faqtoria sametyvelo enaSi. imave principiT,ACven SegviZlia Jestur enebSi bgeriTi Tanxleba paralingvistur faqtorad miviCnioT.
Jesturi enebis daxasiaTeba sxvagvaradac SeiZleba. SeiZleba iTqvas, rom Jesturi ena aris kimenatografiuli ena. Jestur enebSi arsebobs Jesturi enobrivi konstruqciebi, romelic warmodgenilia samganzomilebian sivrceSi da aq yvela komponenti CarTulia enobriv sistemaSi. sityva-Jesti aseT sistemaSi daxasiaTdeba Semdegnairad: