Amea folklor institutu

Ruhî Bağdadî’nin Lirizmi/Lirik Şiirleri

Tez (Cavelidze 1966), Tiflis Devlet Üniversitesi bünyesindeki Türkoloji Bölü­mü’nde savunulmuş, tezin danışmanlığını Akademik Sergi Cikia yapmıştır.
Tezin yapısı;Giriş; 1. Birinci Bölüm: Ruhî Bağdadî’nin Dönemi ve Yaşamı (sy. 5-44); İkinci Bölüm: Bağdadî’nin dünya görüşü (sy. 45-95); Üçüncü Bölüm: Bağdadî’nin aşk şiirleri (sy. 96-153); Sonuç (sy. 154-172) şeklindedir.
Tezin amacı, Bağdadî’nin lirik şiirlerini eş zamanlı veart zamanlı olarak sosyal ve semantik okumamalara tabi tutmak olarak ortaya konmuştur:
“Şairin idrak objesi, genel olarak doğu edebiyatında genişçe yaygın olan güzelin kop­yasıdır. Lâkin, bu güzelin gizli anlamı büyük bir dikkati hak etmektedir. Yazarın yukarıda da değindiği gibi, şairin dünya görüşünün merkezini Hurufilik oluşturmaktadır ki, bu, her şa­hısta, özellikle de onun şahsında Tanrı’nın vücud bulmasıdır. Bundan dolayı hiç kuş­kusuz, Ruhî Bağdadî’nin estetik duygulanım, algı ve nazar objesi öncelikle maddî insandır, şair bu insanın metafizik derinliğinde Tanrı’yı tanımaktadır. Bundan dolayı şairin lirik duygulanımları yüksek derecede samimi çıkmakta ve gerçekçi nüanslar taşımaktadırlar.”
Yazar, tezinin Sonuç kısmında, Ruhî Bağdadî’nin lirik anlam çıkarımlarının yeni ve orijinal nitelikte olmadıklarını ileri sürmekte ve onun bu alanda Divan şiirinin tipik bir temsilcisi olduğuna inanmaktadır. Şairin lirik şiirleri bütünü gözönüne alındığında aşkın, toplumsal kurumunun geleneksel kök salışlarına uyduğunu belirtmektedir:
Ruhî Bağdadî’nin kendi dönemi için yüksek derecede ileri düşünceli birisi olduğunu, onun eserlerinde çok açık ve keskin çizgilerle dönem Osmanlısının durak­lama ve gerileyişinin yansıdığını belirtikten sonra bulgularını şöyle tamamlamaktadır;
“Şairin aşka ilişkin lirik şiirleri onun kendi orijinal düşüncesinin meyveleri değildir, o doğudaki mevcut yerleşik geleneğin takipçisidir. Ruhî Bağdadî, kendi çağdaşları Hayalî, Bakî gibi şairlerden poetik açıdan çok geride olduğu halde; onun, derinliği ve ilerici düşünceleriyle söz konusu iki şairi geride bıraktığı kuvvetle muhtemeldir. O, orta çağ Türkiye’sinin en büyük şairlerinden birisi olarak bugün karşımızda durmaktadır.”

3.