Amaliy mashg’ulotlar

manfaatlarini kuch va tazyiq orqali o‘zgalarga o‘tkazishga urinishdir. Ya’ni, 
ba’zi  odamlar  o‘z  fikrini  boshqalarga  singdirishning  zo‘ravonlik  va  agressiyadan 
boshqa usullarini bilmaydilar va qo‘llay olmaydilar ham. Shuning uchun ular uchun 
o‘z manfaatlarini muhofaza qilish - zo‘ravonlik yo‘li bilan amalga oshiriladi. 
Tabiatan agressiv odam – hayotda doimiy va abadiy konfliktogen hisoblanadi. 
Konfliktogen odam o‘z kayfiyati, his tuyg‘ularini jilovlashni umuman bilmaydi, shu 

---

bois  o‘z  muammolarini  o‘zgalar  hisobiga  yechib,  o‘z  agressiyasini  tarqatish, 
boshqalarga  berish  orqali  bu  holatdan  chiqishga  urinadi.  Bunday  odam  odatda 
“vampir”  deb  ataladi.  “Vampir”lar  boshqa  odamlarning  emotsiyalarini,  his-
tuyg‘ularini yeyish, ularni boshqarish va o‘ziga og‘dirish hisobiga kun ko‘radi. Ular 
boshqalarga  qattiq  emotsional  tahdid  solish  va  ularni  azoblash  hisobiga  o‘z 
agressiyalaridan ozod bo‘ladilar. Shu bois, agressiv odam o‘z atrofidagilarga juda 
ko‘p kulfatlar olib keladi.  
Agressiv  kayfiyat  batamom  yomonmi  yoki  uning  foydali  tomonlari  ham 
mavjudmi?! Ma’lum darajadagi ijobiy agressiya, biror-bir maqsadga yetish, o‘zini 
muhofaza  qilish,  biror  bir  narsani  amalga  oshirishdagi  qat’iylik  –  zaruriy  holat 
hisoblanadi.  Qasd  qilmasdan  turib  biror-bir  maqsadga  erishib  bo‘lmaydi.  Ya’ni, 
ma’lum  bir  darajada  qat’iylik  insonga  zarur  bo‘lgan  hislatlardan  hisoblanadi. 
Umuman  agressiv  bo‘la  olmaydigan  odam  xaraktersiz  likda,  landovurlikda, 
bo‘shliq, qat’iyatsizlik, o‘zini muhofaza qila olmaslikda ayblanadi. 
Tabiatan agressiv odamlar kamchilik hisoblanadi. Shu bois ko‘pchilik o‘zini 
faqat  ma’lum  bir  vaziyat,  ma’lum  bir  holatlardagina  agressiv  tutadi.  Insonning 
bunday agressiv portlashi uning xuquqlari behad darajada buzilganligi, manfaatlari 
ziyon topganligi, biror tang holatdan chiqib ketish va qutilish yo‘llarini bilmaslik, 
yaqin  odami  bilan  bo‘lgan  bir-birini  absolyut  tushunmaslik  holati,  olingan 
konfliktogen  holatda  adekvat  javob,  agressiyaga  agressiya  bilan  javob  qaytarish 
kabilarda o‘zini namoyon etishi mumkin. Agressiyaga agressiya bilan javob berilishi 
holati – frustatsiya deb ataladi. Frustatsiya holatida o‘zini muhofaza qilish niyati va 
harakatlari agressiv javob tariqasida namoyon bo‘ladi. Frustatsiyaning eng yomon 
oqibatlaridan  biri  -  nevrozlar  hisoblanadi.  Agressiv  holatda  uzoq  turish  inson 
salomatligining  egovi  hisoblanadi.  Hursandlik,  shodlik  qanchalik  inson  umrini 
uzaytirishga xizmat qilsa, agressiv holat shunchalik inson umrini barbod etadi.