Amaliy mashg‘ulot Quvur tuynugini aniqlash

Amaliy mashg‘ulot
Quvur tuynugini aniqlash.
Avtomobil yo‘llarida kichik suv inshootlarining 70 % ini quvurlar tashkil etadi. Avtomobil yo‘llarida quvurlarni talablari asosida loyihalash zarur.
Suv o‘tkazuvchi quvurni loyihalash o‘z ichiga quyidagilarni oladi:

1. 
   Quvurni loyihalash uchun boshlang‘ich ma’lumotlarni aniqlash;
   
2. 
   Hisobiy suv sarfini aniqlash;
   
3. 
   Quvur diametrini tanlash;
   
4. 
   Quvur ustidagi ko‘tarmaning eng kichik balandligini aniqlash;
   
5. 
   Quvur uzunligini aniqlash;
   
6. 
   Quvur oldidagi mustahkamlashni belgilash.
   

Misol: 1. Quvurni loyihalash uchun boshlang‘ich ma’lumotlar.
-Yo‘l toifasi – II
-Loyihalanayotgan viloyat – Toshkent
-YOng‘inning oshish ehtimolligi -2 %
-Soyning uzunligi – 2.2 km
-Havzaning yuzasi – 3.2 km²
-Soyning qiyaligi –0.039 ‰
-Inshoot oldidagi qiyalik - 0.02 ‰
-YOnbag‘ir qiyaligi - 1:3
2. Maksimal yomg‘ir suvlarini aniqlaymiz


m³/sek
Bu yerda, α_soat – soatlik yomg‘ir jadalligi, mm /min
α_soat = 0.5 mm/min
α – oqimni yo‘qotish koeffitsienti
α = 0.28 [ 5.4 - jadval]
φ – reduksiya koeffitsienti.
φ = 0.40
K_t - yog‘inning soatlik jadalligidan sutkalik jadalligiga o‘tish koeffitsienti.


= 16.7 ^. 0.5 ^. 2.4 ^. 3.2 ^. 0.2 ^. 0.40 = 5.13 m³/sek

To‘liq oqimni aniqlaymiz, bunda

< Q_t.o bo‘lishi kyerak.

Q_t.o = 87.5 . α_soat ^. F ^. α ^. φ = 87.5 ^. 0.5 ^. 3.2 ^. 0.2 ^. 0.4 = 11.2 m³/s

= 5.13 < Q_t.o =11.2 m³/s

YOmg‘ir suvlarining umumiy hajmini aniqlaymiz.

W_yom= 60000 . = 60000 .
Maksimal qor suvlari sarfini aniqlaymiz.



bu yerda, M maksimal oqim moduli, M = 0,05 [ 5.3.b-rasm]
botqoqlik va suv havzalarining mavjudligini hisobga oluvchi koeffitsient






bu holatda suvlari olinadi.

3. Hisobiy suv sarfiga qarab, quvurning diametri aniqlanadi

d = 1.5m
Suvning quvur oldidagi balandligi N = 1.81 m

Suvning quvurdan chiqishdagi tezligi V_chiq= 3.7 m/s
Suvni oqish tartibini aniqlaymiz
H< 1.2 h_quv - bosimsiz
N> 1.2 h_quv – yarim bosimli
H> 1.4h_t - bosimli
1.81<1.2*1.5=1.82
Demak, quvur bosimsiz tartibda ishlaydi, chunki 1.81<1.2*1.5=1.82

4. Yo‘l poyining eng kichik ishchi belgisi:

N_e.k = h_quv+Δ +h _y.t.

Bu yerda h_quv - quvur balandligi, h_quv =d=1.5 m

h_y/t - yo‘l to‘shamasi qalinligi, h_y/t =0.5 - 0.6m
- quvur devorining qalinligi
=0.14 : 0.16m [5]

5. Quvur uzunligini aniqlaymiz.

bu yerda V- yo‘l poyi kengligi, V =15m
m – ko‘tarmaning yonbag‘ir qiyaligi, m =1.5
d – quvur diametri d = 1.5m
i_v – quvurning qiyaligi, i_v = 0,02
n =0.35
a – yo‘l o‘qi bilan quvur orasidagi burchak, a = 75⁰ sin75⁰= 0.96

Quvurning kallagini hisobga olgan holda umumiy uzunligini aniqlaymiz.

L = l + 2 M

M – kallak uzunligi , M = 3.2 ,

L = 17.66+2*3.2 =24.06 m

6. Suvning quvurdan chiqishdagi tezligini aniqlaymiz.

Suv oqimining tezligi quvurdan chiqishda taqriban 1,5 marotaba ko‘payadi.

V = 1.5 * V_chiq =1,5*3,7 m/s

Buning natijasida inshoot osti emirila boshlaydi. SHuning uchun ko‘tarma osti mustahkamlanadi.

L = 2*R = 2*1.5*2.24 = 6.72 m

Nisbiy mustahkamlanish uzunligi.