Amaliy mashgulot №30 Mavzu: Respirator viruslar: Ortomiksoviruslar-gripp virusi va adenoviruslarning laboratoriya diagnostikasi. Paramiksoviruslar-paragripp, paratit, kizamik viruslarining laboratoriya diagnostikasi

Hayvonlarga nisbatan patogenligi. Epidemik parotit virusi maymunlarning ayrim turlarida odamlardagi parotit kasalligini chaqiradi.

Odamlarda kasallikning patogenezi va klinikasi. Kasallik havo-tomchi yo‘li orqali yuqadi. YAshirin davri 14–21 kun. Virus yuqori nafas yo‘llarining epiteliy hujayralarida, so‘ngra qon, so‘lak bezlari va boshqa a’zolarga o‘tib ko‘payadi. Quloq oldi bezlariga virus Stenon yo‘li orqali o‘tadi. YAshirin davrdan so‘ng kasallikning klinik belgilari paydo bo‘ladi. Bemorning harorati ko‘tariladi, quloq oldi, til, jag‘ osti bezlari yallig‘lanadi. Epidemik parotit keng tarqalgan kasallik bo‘lib, asosan, 5–15 yashar bolalar kasallanadi. Katta yoshdagi kishilar ham kasallanishi mumkin. Tepki nihoyatda yuqumli kasallik, ammo 50% bemorlarda simptomsiz kechadi. Bunday bemorlar infeksiya manbai hisoblanadi. Epidemik parotitda bemorning so‘lak bezlaridan tashqari virus boshka a’zolar (me’da osti bezi va qalqonsimon bezlar)ga ham kiradi, markaziy nerv sistemasini shikastlaydi, nervlar ham yallig‘lanadi (polinevrit), quloq, yuz nervlari engil falajlanadi, eshitish va ko‘rish a’zolarining faoliyati buziladi. 13 yoshdan oshgan o‘g‘il bolalarda ba’zan orxit rivojlanishi mumkin. Bundan tashqari, bolalarda og‘ir asoratlardan meningoensefalit, poliartrit, pankreatit, nefrit, tireoidit, meningit ham uchraydi.¹²

Immuniteti. Kasallikdan so‘ng, turg‘un, umrning oxirigacha saqlanadigan immunitet hosil bo‘ladi. Onadan homilaga passiv immunitet (antitelolar) o‘tadi, shu sababli chaqaloqlar 6 oy davomida kasallanmaydi.