Amaliy mashgulot №1 Mavzu: Адсорбция константаларини кийматини хисоблашга доир масалалар ечиш

Аmaliy mashgulot №2


Mavzu: Коллоид система мицелласининг тузилиши ва таркибий кисмларини урганиш. Дисперс системаларнинг баркарорлиги ва коагуляция чегарасини хисоблашга доир масалалар ечиш

Diffuziya tezligi Fik aniqlagan qonuniyatlarga bo’ysunadi. Fikning birinchi qonuniga muvofiq, eritmaning bir–biridan dx oraliqda turgan ikki joyi o’rtasidagi konstentrastiyalar ayirmasi dc bo’lsa, eritmaning katta konstentrastiyali joyidan kichik konstentrastiyali joyiga q yuza orqali dt sekundda o’tadigan modda miqdori dm ni (mol hisobida, 1 molda 6,024 · 10²³ kolloid zarracha mavjud) quyidagi tenglama bilan hisoblab topish mumkin:

( bu formulada cheksiz kichik diffuziya yo’li dx da konstentrastiyaning kamayishi bo’lib, u konstentrastiya gradienti deyiladi; D — gradient birga teng bo’lganda vaqt birligida (1 sek) yuza birligi (1 sm²) orqali o’tgan modda miqdorini ko’rsatadi va diffuziya koeffistienti deyiladi. Diffuziya jarayonida konstentrastiya o’zgargan sari uning gradienti xam o’zgaradi. U holda konstentrastiyaning vaqt bo’yicha o’zgarishi Fikning II qonuni asosida topiladi:

SGS sistemada D sm²/sek. SI sistemasida m²/sek bilan o’lchanadi. Diffuziya koeffistientiuchun Eynshteyn tomonidan 1908 yilda quyi­dagi formula chiqarilgan:
yoki
bu erda R — gaz konstantasi, T — absolyut temperatura, N — Avogadro soni, η — dispersion muhitning qovushoqlik koeffistienti, r — zarracha radiusi, k — Bolstman konstantasi (k = 1,380610^-23 J/gradus).


Masala yechish namunalari.
1–masala. Zarrachalari musbat ishoraga era bo’lgan alyuminiy gidroksid zolini koagulyastiyalovchi KNO₃ eritmavining minimal konstentrastiyasi (zolning koagulyastiyalanish «chegarasi») 60,0 mmol/l ga teng bo’lsa, K₃[Fe(CN)₆] eritmasi ta’siridan ana shu zolning koa­gulyastiyalanish chegarasi topilsin.
Echish. Koagulyastiyani vujudga keltiradigan ionning zaryad ishsrasi zol zarrachasining zaryad ishorasiga qarama-qarshi bo’lishi kerak. Koagulyastiyalovchi ionning zaryadi kattalashganida uning koagulyastiyalash kuchi ortadi. Bir, ikki va uch zaryadli koagullovchi elektolitlar ta’siridan zolning koagulyastiyalanish chegaralari orasida kuyidagicha nisbat bor:

Binobarin, K₃[Fe(CN)₆] ta’siridan zolning koagulyastiyalanish che­garasi KNO₃ ishlatilgan oldagidan 729 marta kichiqdir:

2-masala. Nefelometr yordamida mastika gidrozolining har xil konsentratsiyali ikkita eritmasining xiraligi solishtirilganda quyidagi natijalar olindi. Standart va tekshirilayotgan zolni h₁=5∙10^-3 m va h₂=19,0∙10^-3 m balandlikda yoritilganda bir xil xiralik kuzatildi. Standart zol zarrachalari radiusi r₁=120∙10^-9 m bo’lsa, tekshirilayotgan zol zarracha radiusini aniqlang.
Yechish: V₁h₁= V₂h₂ tenglamadan foydalanamiz. Zarrachalar shar shaklida ekanligi uchun deb yozish mumkin.
Bundan