|
3.2. Tomosha sahnalarida raqamli texnologiyaning qo’llanilish usullari
Mazkur taqdimotni boshlashdan oldin mavzuimiz avvalida, tomosha tadbirlarning tarixi, rivojlanishi, ularning turlari va o’tkazilish uslublari haqida, hatto turli xil nomlanishlari xususida gapirib o’tgan edik. Endi esa xuddi shunday tomosha sahnalarida raqamli texnologiyalarning qo’llanilish, ishlatilish uslublari, texnikalar haqida va mazkur taqdimotimizning yangilik darajasi haqida ham batafsil to’xtalib o’tamiz. Bu safar mavzuimizni o’zgacharoq talqinda boshlashni afzal bildik.
Zamonning shiddatli rivojlanishi, fan va texnikadagi yangiliklar, aloqa vositalarining uzluksiz takomillashuvi, informatsiya oqimiga g‘arq bo‘lib borayotgan muhit, kompyuter bilan muloqot insonning ruhiy charchog‘iga, asabi tarangligiga sabab bo‘lmoqda.
Charchoq va asablar tarangligidan qutilish zaruriyati insonlarni xizmatdan keyingi jonli muloqotga chorlaydi. Bunday ehtiyoj uni to‘y-tomoshaga, omma orasiga, sayilga, ko‘ngilochar tomoshaga; bayramlarga, hayqirib charchoq chiqaradigan stadionlarga, estrada shoulariga, o‘yin-kulgularga yetaklaydi. Insonning bo‘sh vaqtini bayramona kayfiyatda o‘tkazish, uning charchog‘ini chiqazish, asabini yumshatish zamonning eng dolzarb masalasi bo‘lib qoldi. Dam olishni yuqori saviyada, jonli muloqotda, ruhiy va ma’naviy ozuqa oladigan muhitda, samarali, serzavq hamda taassurotlarga boy, bayramona kayfiyatda o‘tkazish esa navbatdagi hal qilinadigan masaladir.
Kuni bo’yi kompyuter qarshisida o’tirib ishlaydiganlar uchun harakatlarga boy tomoshalar, tomoshabinning o‘yinda ishtirok etishiga imkon beradigan shoular, uni raqsga tushishga chorlaydigan tadbirlar, serzavq estrada musobaqalari, ruhiyatga kuchli ta’sir etib, erkin holga olib keladigan ommabop o’yinlar ko’proq ma’qul bo’ladi. Bu ehtiyojlarni qondiradigan tomoshalarni tashkil qilish esa navbatdagi masaladir.
Demak, zamonaviy tomoshalarning tashkilotchilari zerikkan va charchaganlarning ehtiyojlarini hisobga olib, maxsus jihozlangan maydonchalarda o‘tadigan tadbirlarning ommabopligiga, tadbir o‘tadigan joyning go‘zal, ramziy, badiiy, estetik zavq beradigan darajadagi bezaklariga, bayramona kayfíyat yaratadigan muhitiga asosiy e’tiborlarini qaratishi lozim.
Mazkur bajargan dissertatsiyamizning amaliy qismi haqida so’z yuritamiz. Boshida aytib o’tganimzdek, e’tiboringizga havola etilayotgan amaliy ishimizda zamonaviy raqamli texnologiyalar bilan jihozlangan tomosha sahnasi tasvirlangan. Katta, yorug’, keng va o’zgacha jihozlangan, noodatiy texnologiyalar bilan bezatilgan mazkur sahna turli xil debatlar, davra suhbatlari, konsertlar uchun ham, intelektual shoular uchun ham juda mos keladi. Tomosha sahnasining katta plazma ekranli yurish uchun mo’ljallangan sahni mavjud. Bu sahnadan yorug’lik taralib turishi hisobiga o’rta maydonga chiqqan asosiy qahramon tomoshabinlarga aniq ko’rinib turadi. Mazkur ijodiy yaratilgan tomosha sahnasi raqamli texnologiyalarning eng so’ngi texnikalari bilan jihozlangan. Bu esa tomoshabinga yanada kuchli estetik zavq bag’ishlaydi. Mazku sahna asosan konsert tadbirlarini o’tkazish uchun mo’ljallangan bo’lib, unda bu tadbirlar uchun kerak bo’ladigan barcha qulayliklar mavjud.
Sahnaga kirib kelish yo’laklarining odatiy yakka holdagisidan farqli o’laroq ikkita qilishini ham mazkur ishning yangilik qismi desak bo’ladi. Chunki avvalgi tomosha sahnalarida ham albatta kirib kelish va chiqib ketish yo’laklari mavjud edi. Lekin ular oddiy holatda edi. Ya’ni shunchaki sahnaning bir burchagidan joy ochib qo’yilgan holatda bo’lar edi. Lekin biz bajargan amaliy ishimizda sahnaga kirib kelayotgan qahramonning chiqib ke;ish yo’laklarini ham birinchi darajaga olib chiqdik. Chunki tomoshabinning nigohi shu yo’lakka taqalib sahna markazi tomon siljib keldi. Bu esa kuzatuvchilarga sahnaning barcha qism detallariga e’tibor berishni ta’minlaydi. Odatiy tomosha sahnalaridan ko’ra mazkur ishimizning yana bir farqli jihati shundaki, sahna markazining yer sathidan balandroq qismda joylashganidir. Tomoshabinning e’tibor nuqtasi ham shu markazga qadalgan bo’ladi. Bu esa konsert so’ngigacha kuzatuvchilarning diqqatini o’ziga tortib turadi. Bu markazning atrofida zinalarning borligi ham konsert beruvchining tomoshabinlar bilan yaqinroq ijodiy aloqada bo’lishini ta’minlaydi.
Sahna fonining to’qroq ranglarda olishini markazga olib chiqilgan qahramonning yaqqol ko’rishinishini ta’minlagan. Chunki o’rtaga kelgan obraz ochroq rangdagi kiyimda bo’lsa, orqa planning to’qroq bo’lganligi hisobiga yana ham ko’zga tashlanib turadi. Markazdagi va atrofdagi yorug’lik obyektlari bir me’yorda sahna o’rtasi tomon nur sochib turadi. Asosiy yorug’lik tarqatuvchi chiroqlarga yordamchi sifatida turli xil ranglarda tovlanuvchi chiroqlar ham o’rnatilgan. Bu konsert dasturining bezak qismiga o’zgacha husn berib turadi. Tomoshabinning e’tiborini yana bir narsa tortadi. Bu sahna orqasidagi quyoshning shaklini eslatuvchi rekvizit. Atrofi qizil dumaloq shkldagi chiroqlar bilan bezatilgan, karkaz qismi ishlov berilgan metaldan ishlangan, harakatlanuvchi bezak hisoblanadi.
Och pushti va qoraga yaqin ranglarning tanlangani ham sahna bezagiga mos ravishda o’zgacha joziba berib turibdi. Sahna dizaynining o’zgacha uslubda bezatilishining o’zida koinot shakliga o’xshash dizaynning guvohi bo’lamiz. Yuqoridan qaraganda “X” harfini eslatuvchi sahnaning ko’rinishi ham boshqa tomosha sahnalariga o’xshamaydi. Anchagina katta bo’lgan sahna yuzasi tomosha uchun qulay qilib qurilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
