Amaliy grafika va badiiy fotografiya

Texnologiyaning afzalliklari va kamchiliklari : texnologik qurilmalardan foydalanish natijasida kelib chiqadigan ijobiy va salbiy oqibatlarga havola qilinadi. Texnologiya ularning rivojlanishi uchun ilmiy bilimlarni talab qiladigan barcha vositalarni qamrab oladi.
Shu sababli, texnologiyani iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyot bilan bog’liq bo’lgan inson ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan ilmiy bilimlar to’plami deb ta’riflash mumkin; ular shuningdek, kundalik hayotning jihatlarini yaxshilashga imkon beradi. Masalan: ma’lum mashinalarning qurilishi, birinchi sanoat inqilobi davrida to’qimachilik sanoatining o’sishiga imkon berdi. Shu bilan birga, texnologiyadan ortiqcha foydalanish odamlarga va ular yashaydigan atrof-muhitga ham zarar yetkazishi mumkin. Masalan : katta texnika ko’plab chiqindilar va atrof-muhit uchun zararli bo’lgan karbonat angidrid gazini hosil qiladi.
Raqamli texnologiyalarning afzalliklari

1. 
   Axborot va bilimlardan oson foydalanish imkoniyatini beradi
   
2. 
   Aloqa liniyalarini tez ishlaydi
   
3. 
   Hosildorlik va samaradorlikni oshiradi
   
4. 
   Odamlarning sog’lig’iga hissa qo’shadi
   
5. 
   Yangi kasblar va ish o’rinlarini yaratishda
   
6. 
   Transport va aloqa yo’nalishlarini osonlashtiradi
   
7. 
   Uy va kundalik vazifalarni soddalashtiradi
   
8. 
   Iqtisodiy samaradorlikni oshiradi
   
9. 
   Bu insonning yashashi uchun zarurdir
   
10. 
    Vaqtni tejaydi
    
11. 
    Ular globallashuvni kuchaytiradi
    
12. 
    Ular tenglikni targ’ib qiladilar
    

Raqamli texnologiyalarning kamchiliklari

1. 
   Atrof muhitni ifloslantiradi
   
2. 
   Ba’zi hollarda bu sog’liq uchun zararli
   
3. 
   Ijtimoiy izolyatsiyani oshiradi
   
4. 
   Ishsizlik ko’payishi mumkin
   
5. 
   Raqamli bo’linishni yaratadi
   
6. 
   Harakatsiz turmush tarzi va bo’sh vaqtni targ’ib qiladi
   
7. 
   Maxsus joylarni yo’q qilish va kiberjinoyatchilikni targ’ib qiladi
   
8. 
   Insoniyat uchun mumkin bo’lgan xavf
   
9. 
   Ijtimoiy turmush tarzini izdan chiqarishi mumkin
   

Texnologik yutuqlar odamlarga turli xil ma’lumot manbalaridan tezda foydalanish imkoniyatini berdi. Bu ulanish tarmog’i butun dunyodagi odamlarga ko’p bilimlarga ega bo’lish imkoniyatini beradigan Internet ixtirosi tufayli mumkin. Internetdan oldin, odamlar ma’lumot olish uchun ozgina yoki ozroq cheklangan edilar, chunki ularni faqat kutubxonalarda qatnashish orqali olish mumkin edi. Shuni ta’kidlash kerakki, ko’p odamlar kitob do’koniga yoki kutubxonaga ko’chib o’tolmaydilar, ammo endi ular o’zlari xohlagan barcha kitoblarni internet orqali uydan olishlari mumkin.
Xuddi shunday, ko’plab mutaxassislar o’zlarining tekshiruvlarini o’tkazish uchun ko’proq vaqt talab qilishdi. Bugungi kunda ular o’zlarining ishi uchun kerakli bibliografiyani tezda olishlariga imkon beradigan juda ko’p sonli elektron mexanizmlarga ega.
Hozirgi texnologiya butun dunyo bo’ylab odamlar va shaxslar bilan aloqani saqlashga imkon beradi. Bu tadbirkorlar va turli kompaniyalar uchun ustunlikni anglatadi, chunki ular o’z mijozlari bilan tezkor va samarali muloqot qilishlari mumkin.
Texnologik yutuqlar tufayli odamlar endi mahsulotni sotib olish uchun safarbar bo’lishlari shart emas, chunki ular uni qurilmalaridan bir marta bosish bilan olishadi.
Bundan tashqari, reklama yoki marketing kabi intizomlar ilmiy bilimlar orqali yaratilishi mumkin bo’lgan virtual platformalardan (masalan, ijtimoiy tarmoqlar, veb-sahifalar va boshqalar) rivojlanishini oshirishga muvaffaq bo’ldi. Texnologiya tarmoqlarning samaradorligini oshirdi, shuningdek resurslardan samarali foydalanishga imkon beradi. Masalan:
Ilgari ekinlarni sug’orish va yig’ib olish ancha uzoq davom etishi mumkin edi, ammo texnologiyaning rivojlanishi bilan uni tezroq yetishtirish mumkin. Shuning uchun texnologiya ishlab chiqarishni ko’paytiradi, deb da’vo qilmoqda.
Texnologiya odamlarga sog’liqni saqlash tizimini yaxshilashga imkon berdi. Masalan, genetik muhandislik kabi texnologiyalar shu paytgacha davolanib bo’lmaydigan kasalliklarni davolashi mumkin va sensorlar hayotiy belgilarni kuzatib borish va kasallikning oldini olish imkonini beradi.
Xuddi shunday, bugungi kunda odamlarning yo’qolgan a’zosini almashtirishga yoki jiddiy zarar ko’rgan organni almashtirishga imkon beradigan protezlarni ishlab chiqish bilan shug’ullanadigan ko’plab olimlar mavjud.
Yangi texnologiyalar paydo bo’lishi bilan yangi ish o’rinlari ham yaratilmoqda. Ko’rinib turibdiki, bugungi kunda qirq yil oldin bo’lmagan kasblar mavjud, masalan, veb-mualliflar, raqamli marketing uchun mas’ullar, video o’yinlar dizaynerlari va boshqalar.
Ilgari, inson bir qit’adan ikkinchisiga o’tish uchun sayohati uch oydan olti oygacha davom etishi mumkin bo’lgan kemada ketishi kerak edi. Texnologik taraqqiyot bilan samolyotlar yaratilishi tufayli qit’alarni bir necha soat ichida kesib o’tish mumkin.
Xuddi shu narsa avtoulovlarda ham sodir bo’ladi: ularning mavjud bo’lishidan oldin odamlar otda sayohat qilishlari kerak edi, ammo endi ular tezroq va murakkab transport vositalarida yurishadi. Transportning rivojlanishi nafaqat oddiy odamlarga yoqdi; shuningdek, bu dunyo mamlakatlarini bir-biriga bog’lashga imkon berdi. Bu turli millatlar o’rtasida tijorat va diplomatik aloqalar o’rnatilishini nazarda tutadi.
Texnologiya tufayli bugungi kunda oziq-ovqat mahsulotlarini yaxshiroq saqlab qolish mumkin, chunki biz uni muzlatgichda saqlashimiz mumkin; kundalik hayotning boshqa ko’plab jihatlari ham shunday. Hozirgi kunda odamlarda mikroto’lqinli pechlar, changyutgichlar, kir yuvish mashinalari, elektr pechlari va boshqalar mavjud.
Ushbu barcha elektron qurilmalar odamlarning odatiy ishlarini osonlashtiradi, chunki ular mavjud bo’lmaganda, ko’proq vaqtni uy ishlarini bajarish uchun sarflash kerak edi.
Texnologiyalar orqali jarayonlarni takomillashtirish va vazifalarni bajarishning yangi usullarini amalga oshirish mumkin. Shu tufayli mashinalar ba’zi sohalarda odamlar singari natijalarni yoki hatto undan ham yaxshi natijalarni berishi mumkin.
Bu kompaniyalar uchun xarajatlarni tejashga olib keladi, chunki bu ularga ushbu resurslarni biznesning boshqa sohalari o’sishiga sarflashga imkon beradi, bu esa umuman iqtisodiyotga ijobiy ta’sir qiladi. Texnologiyasiz global isish, suv tanqisligi yoki ifloslanish kabi muammolarni hal qilib bo’lmaydi. Qayta tiklanadigan manbalardan foydalanish va suvni tozalash uchun texnologiyalardan foydalanish ushbu muammolarni hal qilishga imkon beradi. Shuningdek, kelajakda dolzarb muammolarni hal qiladigan va yangilarini yuzaga kelishi mumkin.
Texnologiya odamlarga ko’proq vaqt ajratishga imkon beradi va uni bo’sh vaqt yoki ijodiy faoliyatga bag’ishlashi mumkin. Masalan : avtoulov haydash, odamlarga sayohat qilish, uxlash, yozish yoki boshqa biron bir ish bilan shug’ullanish paytida o’qish imkonini berishi mumkin. Shunday qilib, odamlar shu paytgacha hal qilinmagan muammolarni o’ylash, yaratish va hal qilish uchun ko’proq vaqtga ega bolishadi.
Texnologiya har doim insonga yot, ijtimoiy bo’lmagan narsa sifatida qaralib kelgan. Biroq, eng yangi texnologiyalar yolg’iz qolgan odamlarga ko’proq hamrohlikni his qilish imkoniyatini beradi. Masalan :
Pepper roboti oilaning boshqa a’zosi kabi harakat qilishi mumkin. Bundan tashqari, virtual do'st sifatida ishlaydigan dasturlar mavjud. Dunyo har qachongidan ham ko’proq bog’langan. Raqamli texnologiyalar bizga boshqa olamdagi odamlar, millatlar va madaniyatlar bilan tanishish imkoniyatini berdi, aks holda bundan zavq olishning iloji yo’q edi.
Bundan tashqari, samolyotlar yoki tezyurar poezdlar kabi transport vositalarining texnologiyasi xarajatlar va vaqtni tejash tufayli safarbarliklarni yanada ko’proq ta’kidlash imkonini beradi. Yaqin vaqtgacha jismoniy nogironlik bilan tug’ilgan odam boshqa odamlar singari hayot kechira olmaslikka mahkum etilgan. Masalan :
Ko’zi ojiz yoki falaj odamning ishg’ol qilinishi deyarli nolga teng bo’lar edi. Biroq, yangi texnologiyalar tenglikka erishish imkoniyatini yaratadigan masofadan ishlash kabi texnikani ishlab chiqdi.
O’z navbatida, raqamli asr odamga mahsulot yoki xizmatni dunyoning istalgan nuqtasida sotish imkoniyatini berib, muvaffaqiyatga erishish imkoniyatini oshirdi.
Texnologiyaning asosiy kamchiliklaridan biri shundaki, uni haddan tashqari ko’p ishlatish atrof muhitni yo’q qilishga yordam beradi, bu ham odamlarga, ham biologik xilma-xillikka ta’sir qiladi. Odamlar doimo tashlab yuborilganda ekotizimga zarar yetkazadigan mahsulotlarni sotib olishadi. Bu boshqa elementlar qatorida plastik idishlar, elektron qurilmalarning qismlari, kiyim-kechak bilan bog’liq.
Ushbu muammoni hal qilish uchun ko’plab muassasalar va kompaniyalar qayta ishlashni targ’ib qiluvchi kampaniyalar o’tkazdilar. Biroq, odamlar bu zararli elementlarni haddan tashqari iste’mol qiladilar, shuning uchun biz hali ham ekologik muammoni hal qilishdan uzoqmiz.
Garchi texnologiya sog’liqni saqlash sohasida ajoyib yutuqlarni rivojlantirishga imkon bergan bo’lsa-da, uni o’lchovsiz ishlatadigan odamlarga zarar yetkazishi mumkin. Bu ekranlar ko’zlarga zarar yetkazadigan va keyinchalik ko’rish bilan bog’liq muammolarni keltirib chiqaradigan mobil qurilmalardan haddan tashqari foydalanish bilan bog’liq.
Ba’zi tadqiqotchilar texnologiyadan haddan tashqari foydalanish odamlar orasidagi masofani keltirib chiqaradi, deb ta’kidlaydilar. Masalan :
Restoranga tashrif buyurish va ko’p hollarda odamlar ovqatlanish paytida juda kam muloqot qilishlarini anglash odatiy holdir, chunki ular doimo o’zlarining mobil telefonlarini tekshirishadi. Ushbu turdagi xatti-harakatlar psixologlar va boshqa mutaxassislarni xavotirga soladi, ular aytadiki, texnologiyalar odamlar bir-biriga bo’lgan munosabatini o’zgartirmoqda.
Texnologiya yangi ish o’rinlarini yaratishi mumkin bo’lganidek, eski ish joylarini ham yo’q qilishi mumkin. Buning sababi shundaki, mashinalar va robotlar ko’plab sohalarda, ayniqsa yirik sanoat tarmoqlari bilan bog’liq lavozimlarda inson mehnatini almashtirdi. Masalan:
Ilgari bir guruh odamlar ma’lum bir bo’lakning biror qismini mahkamlashni qo’lda bajarishgan; bugungi kunda ushbu harakatni mashina osonlikcha bajara oladi. Internet va raqamli platformalar yaratilishi tufayli ko’p odamlar ma’lumot olish imkoniyatiga ega bo’ldilar, ammo ushbu texnologiyalarning rivojlanishi internetni qo’lga kiritadiganlar va olmaydiganlar o’rtasida raqamli bo’linishni keltirib chiqardi.
Boshqacha qilib aytadigan bo’lsak, kambag’al mamlakatlarda ko’p odamlar elektron qurilmani olish uchun zarur resurslarga ega emaslar; hatto ular uni sotib olishlari mumkin bo’lsa ham, ular yashaydigan hududdagi signal juda past yoki umuman bo’lmasligi mumkin. Ushbu omillar aholining sektorini texnologiyadan kelib chiqadigan iqtisodiy va ijtimoiy o’zgarishlar bilan birga oldinga siljishga qodir emas.
Texnologiyalar odamlarning hayotini engillashtirishga qaratilgan, ammo bu ma’lum darajada harakatsiz turmush tarzini yaratishi mumkin. Bugungi kunda odamlar kompyuter oldida o’tirishga ko’proq vaqt sarflaydilar, bu esa ularni harakatsiz qiladi. Bu odatdagi bel og’rig’i kabi mushaklarning muammolarini keltirib chiqaradi.
Turli xil raqamli platformalar haqida gap ketganda, ma’lumotlar o’g’irlanishi yoki shaxsiy huquqlar to’g’risida eshitish odatiy holdir; Bugungi kunda ko’plab texnologik kompaniyalar foydalanuvchi ma’lumotlarini noto’g’ri ishlatish sababli axloqiy muammolarga duch kelishmoqda.
Xuddi shu tarzda, raqamli bo’shliqlar kiberjinoyatchilikka moyil bo’lib, ular internet orqali sodir etilgan barcha jinoyatlarni, masalan, qurollarni noqonuniy sotish, shaxsiy akkauntlarni buzish va boshqalarni nazarda tutadi.
Sun’iy intellect kabi insoniyat hayoti uchun xavf tug’diradigan texnologiyalar mavjud. Bir tomondan, sun’iy intellekt qurol sifatida ishlatilishi mumkin edi; terroristik guruh yoki hukumat uni boshqa mamlakatlarga qarshi ishlatishga qaror qilishi mumkin. Boshqa tomondan, sun’iy intellekt inson nazorati ostidan chiqib, tahdid solishi mumkin.
Giyohvandlik har doim ham giyohvand moddalar, alkogol va boshqa giyohvand moddalarni iste’mol qilish bilan, shuningdek, yutish (oziq-ovqat) giyohvandligi bilan bog’liq bo’lgan. Biroq, texnologik o’zgarishlar raqamli giyohvandlarning yangi psixologik profilini yaratdi.
Bunga video o’yinlar, mobil telefonlar, televizor yoki Internet misol bo’la oladi. Bundan tashqari, qimor kabi giyohvandlik raqamli shaklga aylandi, chunki siz ham onlayn o’ynashingiz mumkin.
Texnologiyalar bizni tobora ko’proq tabiatdan va shuning uchun real hayotdan uzoqlashtirmoqda. Masalan : Internet yoki virtual haqiqat narsalarni idrok etishda va ijtimoiy aloqa usulida sezilarli o’zgarishlarga olib keldi, bu ekran orqali amalga oshiriladi. Ijtimoiy tarmoqlar kabi texnologiyalar bizni uydan chiqmasdan boshqa olamlarni bilishga yaqinlashtirgan bo’lsa-da, haqiqatan ham ushbu ma’lumot rad etilishi yoki boshqa kamsitish va xurofot turlarini keltirib chiqarishi mumkin.
So’zimiz so’ngida texnika texnologiyaning jahon miqyosidagi o’rni va ahamiyatiga biroz yana to’xtalib o’tmoqchimiz. Dunyo hamjamiyatida kishilar ongi doimo yangilikka intilib yashamoqda. Bu esa ularning innovatsion texnologiyalarga bo’lgan talabini yanada oshiradi. Raqamli texnologiyalarning kishilar hayotiga kirib borishiga ham, insonlarda unga bo’lgan ehtiyojning kuchliligiga ham bog’liqdir. Zero, shunday ekan mamlakatda taraqqiyot ildam qadamlar ila odimlab boraveradi.