Amaliy geografiya

Sanoat korxonalarini joylashtirish. .Geografik nuqtayi nazardan sanoat korxonalari xom ashyo bazasiga yaqin va ishchi kuchlari ko'p bolgan hududlarda bunyod etiladi. Lekin shu bilan birga sanoat korxonasini qurish uchun zarur bo'lgan sharoitlar ham ma'lum darajada hisobga olinadi. Hududning meteorologik va relyef sharoitlari, gruntning litologik tarkibi doimo e'tiborda bo'ladi. Kimyoviy mahsulot ishlab chiqaradigan korxonalar tog' vodiy­larida. yirik daryo yoqalarida, konus yoyilmasida joylashtirihnagani ma'qul. Tog' vodiysida mahalliy shamol doimo tog'dan vodiy bo'ylab esadi, binobarin, korxona atmosferaga chiqargan chiqindilarni vodiyning quyi qismiga haydab keladi. Chirchiq - Ohangaron, Sur-xondaryo vodiylarida shunday ahvolni kuzatish mumkin. Daryo bo'ylarida joylashgan korxonalar o'z chiqindilarini unga oqizib keladi, natijada suv turli chiqindilar bilan ifloslanadi. Zarafshon, Chirchiq, Ohangaron, Surxondaryo suvlarining iflosligi kor­xonalar tashlayotgan oqava suv va chiqindilar bilan izohlanadi. Konus yoyilmasida qurilgan korxonalar grunt suvlarini ifloslaydi.Shu jihatdan qaraganda sanoat korxonalarini loyihalashda albatta atrof-muhit ifloslanishining oldini olishga ahamiyat berilishi lozim.
Shaharsozlik loyihalarini asoslash. Aholi yashash joylari: shahar, shaharcha, qishloq bunyod etilishida tabiatning go'zal, xushmanzara va falokatli tabiiy hodisalardan uzoqda bo'lgan hududlar tanlanadi. Chunki ular vaqt o'tishi bilan aholi sonining ortishi natijasida kengayib boradi. Hozirgi vaqtda turti joylarda foydali qazilmalarning topilishi va ularni qazib olish, qayta ishlash korxonalari, yirik GRES, gidrotexnik inshootlar qurilishi, gaz va suvni quvurlarda tashishga xizmat qiluvchi kompressorlarning ishga tushirilishi munosabati bilan shu joylarda shaharchalar bunyod etilmoqda. Vohalarda, xususan sug'oriladigan hududlarda shahar va qishloqlar relyefning balandroq joylarida, yirik kanal yoki daryo bo'ylaridan kamida 3-4 km uzoqlikda qurilgani ma'qul. Chunki suv aholi yashash joylariga yer ostidan ta'sir ko'rsatadi. Balandroq bo'lgan joylarda grunt suvlari sathi ancha pastda bo'ladi. Tabiat resurslaridan oqilona foydalanish va atrof-muhit holatini yaxshilash uchun mamlakat miqyosida bir necha sohalar bo’yicha ilmiy-amaliy dasturlar ishlab chiqilgan. Mazkur dasturlar bir necha yillarga mo’ljallangan bo'lib, uni bosqichma-bosqich amalga oshirib boriladi. Quyida ba'zi asosiy dasturlar mazmuni bilan tanishasiz.