Amaliy audit

 
Auditorlik tashkilotining auditorlik xulosasi tuzilishdan voz kechish 
to`g`risidagi arizasi 
Men (biz) ________________________________________________ 
(auditorlik tashkilotining nomi va rekviztlari) 
auditor (auditorlar)_______________________________________ 
(auditorlarning nasabi, ismi-sharfi) 
tomonidan ___________________________________________ning 
(xojalik yurituvchi subyekt nomi) 
200 -yil 1 -yanvardan 31 -dekabargacha bo`lgan davr uchun moliyaviy 
hisoboti tekshiruvdan o`tkazildi. 
Xojalik yurituvchi subyekt__________________________ 
(xojalik yurituvchi subyekt nomi) 
Xorijiy mol yetkazib beruvchilar bilan hisob-kitoblarni to`liq taqdim qilmadi. 
Bu biz boshlagan auditorlik tekshiruvini, auditorlik xulosasi tayyorlash uchun zarur 
hajmda o`tkazishga imkon bermaydi deb hisoblaymiz.
Yuqorida keltirilgan auditorlik tekshiruvining hajmini cheklash faktiga asosan 
auditorlik tashkiloti ___________________________________ 
(auditorlik tashkilotining nomi va rekvizitlari) 
xojalik yurituvchi subyekt_______________________________ 
(xojalik yurituvchi subyekt nomi) 
moliyaviy hisoboti to`g`risida fikr bildirishdan voz kechadi.
Auditorlik tashkiloti rahbari__________ 
(imzo) 
Auditorlar________ 
(imzolar) «___»___________________200 y. M.O`. 

---

457 
Agar salbiy xulosa tuzilsa yoki xulosa tuzilmasa, auditor ta'kidlovchi qismda 
tekshiruv natijalarini, aniqlangan amaldagi qonunchilik buzilishi faktlarini va 
korxona faoliyatidagi boshqa kamchilklarni batafsil bayon qiladi. 
Auditorlik xulosasi kamida uch nusxada auditorlik tekshiruvi buyurtmachisi, 
ya'ni korxona rahbariyatiga taqdim qilinadi. 
Xojalik yurituvchi subyektlar auditorlik tekshiruvi yakunlanganidan so`ng 15 
kun ichida auditorlik xulosasining bir nusxasini o`zlari joylashgan hududdagi soliq 
organiga taqdim qiladilar. 
Auditorlik xulosasi moliyaviy hisobotda foydalanuvchilar uchun tushunarli 
bo`lib, unda auditorning ikkilanish va (yoki) noroziligidan kelib chiqqan cheklashlar 
aniq ko`rsatilishi lozim. Auditorlik xulosasi barcha moliyaviy hisobotdan 
foydalanuvchilar olish imkoniga ega bo`lgan ochiq axborot hisoblanadi. Auditorlik 
xulosasi tegishli moliyaviy hisobotlar bilan birgalikda xojalik yurituvchi subyekt 
tomonidan chop ettirilishi mumkin. 
Agar ko`rsatilgan kamchiliklar buxgalteriya hisobotining haqqoniyligiga ta'sir 
qilmaydigan bo`lsa, auditor xulosa tuzishga kirishadi. Aks holda auditor buxgalteriya 
hisobining yuritilishi va korxona tomonidan taqdim qilingan hisobotlar to`g`riligini 
tasdiqlashdan bosh tortishi lozim. Faqat ko`rsatilgan kamchiliklar tugatilgandan 
so`nggina tekshiruvlarni yakunlashi va ularning natijalari bo`yicha xulosa tuzish 
mumkin. Buxgalteriya hisobini yuritish va hisobot tuzishdagi kamchiliklarni tugatish 
uchun korxonaga berilgan vaqt, odatda, agar bunday ishlarning jiddiyligi va 
sermehnatligi real baholansa, ikki-uch oydan oshmasligi lozim.
Auditorga barcha zarur ma'lumotlar o`z vaqtida taqdim etilmagan yoki buzib 
ko`rsatilgan holda taqdim etilganligini u bilmagan bo`lsa, bunga auditor javobgar 
hisoblanmaydi. Bu hollarda barcha javobgarlik zarur ma'lumotlarni auditorga taqdim 
etishi lozim bo`lgan, tekshirilayotgan korxona ma'muriyati va uning ma'sul 
xodimlariga yuklatiladi.
Shu boisdan, korxona rahbari va moliya-hisob xizmati xodimlari oldindan, 
auditorlik xulosasini oxirgi tahrirda tuzgunga qadar tanishib chiqishlari, agarda ularda 
ayrim holatlarga nisbatan norozilik, mulohaza yoki qandaydir takliflari bo`lsa, ushbu 
bildirilgan fikrlar diqqat bilan eshitilib, korxona xodimlari ishtirokida muhokama 
qilinishi va asoslangan holda chiqarib tashlanishi yoki e'tiborga olinib, xulosaning 
oxirgi taxririda inobatga olinishi lozim.
Korxona bir oy ham o`tmasdan, qayta tekshirish natijasida ijobiy xulosa olsa, 
bu hol auditorlarga ishonchsizlik bildirishga olib kelishi mumkin. Bu xuddi oylab 
darsga qatnashmagan, qobiliyatsiz talabaning imtihonda mutlaqo savodsizligini 
namoyon qilib, «qoniqarsiz» baho olganidan so`ng, ertasiga ba'zi bir sabablarga ko`ra
«a'lo» bahoga qayta topshirgani kabi noreal hodisadir.
Shuningdek, agar tekshiruvda hech qanday kriminalga oid holat aniqlanmagan 
bo`lsada, xulosalarni ochiqdan-ochiq yoki niqoblangan ishoralar bilan shakllantirish 
mumkin emas. Ammo, shunga qaramasdan korxona ishida suiiste'mol hollari uchrasa, 
sudlov-tergov organlari tomonidan chuqur tekshirilib, ular ochib tashlanadi. Yana bir 
marta shuni ta'kidlash lozimki, auditor xulosada faqat qo`l ostidagi hujjatlar yoki aniq 

---

458 
formulalar, retsepturalar, normalar, limitlar va boshqa ma'lumotlarga asoslangan, 
benuqson, aniq hisob-kitoblar bilan tasdiqlangan faktlarni keltirishi lozim.