Амалий машгулот №1 Мавзу: Мосламаларни лойихалашда аниқлик хисоби

Ма’ruza № 3 Маvzu: Ilg’or texnologiyalarning asosiy ko’rsatkichlari

• Reja: 1. Ilg’or texnologiyalar.
• 2. Mashinasozlikda ilg’or texnologiyalarni qo’llash.
• 3. Maxsulotning sifat ko’rsatkichlarini va raqobatbardoshligini o’rtasidagi bog’lanish.

Bu asboblar bilan ishlov berishni keng tarqalgan toza va nozik (yupqa) ishlov xillarida: keskich yordamida yupqa qirish, yupqa frezalash, razvyortka yordamida yupqa kengaytirish, yupqa sidirish (protyagivanie), shevinglash misollarida ko’rib chiqamiz. Nozik (yupqa) qirish (kengaytirish va toraytirish) ishlovi berilayotgan zagotovka yuzasini bilinar-bilinmas g’adir-budurlikka olib kelib, yuqori darajadagi aniqlikni ta’minlaydi. Yupqa kengaytirish va toraytirish katta kesish tezligida bajarilib, juda ingichka qirindini yuzadan olib tashlaydi. Yupqa qirish tezligi zagotovka materialiga qarab 100-1000 m/min oraliqda bo’ladi. Tezlik cho’yan zagotovka uchun 100-150 m/min, uchun 150-250 m/min, rangli metall qotishmalari uchun-1000 m/min va undan yuqori. Keskichning surilishi xomaki o’tish (kesish) uchun 0,15 mm/ayl, yakunlovchi o’tish (kesish) uchun 0,01 mm/ayl. SHularga mos holda kesish chuqurligi 0,2-0,3 va 0,05-0,01 mm chegaralarda olinadi.

• 1. Ilg’or texnologiyalar.

• 1. Sintetik o’ta qattiq materiallarni qo’llash.
• Ishlab chiqarishda qo’llaniladigan kesuvchi asboblar asosan 8 guruxga bo’linadi.
• 1-gurux. Bu guruxga asosan bir tig’li keskichlar kiradi. Masalan: tokarli-revolver, randalaovchi. Rezpba va tish qirquvchi keskichlar bundan mustasno.
• 2-gurux. Sidirgichlar va proshivkalar. Bu guruxga ko’p tig’li tuzilgan jixatidan sterjeniga o’xshash sirtidan birini keyin o’sib boruvchi tishlariga ega bo’lgan asboblar kiradi.
• 3-gurux. Teshiklarga ishlov beruvchi asboblar, yaoni parma, zenker rezvyortkalar va bir-ikki tig’li hamda ko’p tig’li teshiklarga ishlov beruvchi asboblar kiradi.
• 4-gurux. Frezalar va arralar. Bu guruxga ko’p tig’li asboblar o’z o’qi atrofida aylanuvchi tsilindrik va sirt yuzalarida kesuvchi tishlarga ega bo’lgan frezalar, arralar kiradi.
• 5-gurux. Tish qirquvchi asboblar. Bu guruxga bir va bir necha tirish tish qirqish uchun mo’lchallangan asboblarni hamma turlari kiradi.
• 6-gurux. Rezpba hosil qiluvchi asboblar. Bu guruxga tashqi va ichki yuzalarda rezpba xosil qiluvchi asboblarning barcha turlari kiradi. Masalan: keskichlar, metchiklar, plashkalar, frezalar, roliklar va x.k.
• 7-gurux. Abraziv materialdan tayyorlangan asboblar. Bu guruxga jilvirlash, o’tkirlash, silliqlash uchun qo’laniladigan asboblar kiradi.
• 8-gurux. Qo’lda ishlatiluvchi asboblar. Bu guruxga qo’l yordamida ish bajaruvchi hamma turdagi asboblar kiradi. Masalan: qo’l metchigi, parmalar, jilvirlash toshlari va boshqalar.

• 2. Mashinasozlikda ilg’or texnologiyalarni qo’llash.