Амалий машгулот №1 Мавзу: Мосламаларни лойихалашда аниқлик хисоби

Kesuvchi asboblarning umumiy konstrukiv elementalriga quyidagilar kiradi: 1)kesuvchi qirralar. 2)qirindini o’zida joylashtirish va chiqarib yuborish uchun xizmat qiluvchi ariqchalar. 3)qirindini sindiruvchi va maydalash qurilmalar. 4)kesuvchi asbobni sovutish, moylash uchun xizmat qiluvchi elementlar Zamonaviy kesuvchi asboblarga yemirmlmshmga chidamli va mustaxkam bo’lishi kerak. Kesuvchi asboblarni yemirmlishiga va mustaxkamlikka chidamliligi asosan ularni uchta konstruktiv taominlaydi: kesuvchi qismi; tana qismi maxkamlovchi yoki quyruq qismi. Kesuvchi asbobni kesuvchi qismini loyixalashda uning kesuvchi tig’ini rasmi, o’lchamlari kerakli geometrik parametrlari aniqlanadi. Kesuvchi asbobning kesuvchi qismini rasmi uning turiga va qanday ish bajarilishiga bog’liq bo’ladi. Xuddi shunday kesuvchi tig’ning geometriyasi esa asbobning kesish sharoitiga qarab belgilanadi. Kesuvchi asbobning tana qismi uning kesuvchi qismi bilan yaxlit yoki mexanik usul bilan biriktirilgan (kovsharlangan, payvandlangan) bo’lishi mumkin. Bu qismni loyixalashda kesuvchi asbobga ta’sir ko’rsatuvchi boruvchi moment va kesish jarayonida xosil bo’ladigan kuchlar inobatga olinadi.

2.Kesuvchi asboblarni turgunligini oshirish usullari. Kesuvchi asbobning uchinchi qismi – bu maxkamlanuvchi yoki quyruq qismi bo’lib u mexanik ishlov berish jarayonida xosil bo’ladigan kuchlarga chidamli va kesuvchi asbobni dastgox moslamalariga ishonchli maxkamlanishini ta’minlashi kerak. CHervyakli freza misolida tish kesuvchi asboblarni konstruktsiyasini yaxshilash usullarini ko’rib chiqaylik. CHervyakli freza konstruktsiyasini takomillashtirish quyidagilarga asoslangan: Frezalarni T5K12V, T14K8 qattiq qotishma va yuqori ish unumdorlikni beruvchi R9K10, R10 K5F5, R14F4, R18K8 va b. iborat tez kesar po’latlardan tayyorlangan odatdagiday va charxlanmaydigan plastinkalar bilan taominlashga asoslangan. Bu kesuvchi materiallar xisobiga birinchi navbatda kesish tezligi =150-170 m/min S=2,5-3,0 mm/ayl ikkinchi navbatda esa =45-50 m/min =4-5 mm/ayl. ish unumdorlik 3-2 martabaga oshadi. Qoraishlov berishga mo’ljallangan aloxida yig’ma o’tkir pichoq-tishli frezalar yaratish. Freza tishlarini cho’qqi qismi va yon tomonlari bo’yicha charxlash uchta operatsiyada bajariladi, cho’qqidvgi ketingi burchaklarni ( z=120-170) va yon tomonlarini ( x.b.=g0-150) burchaklarini katta miqdorida sezilarli darajada ish unumdorligini oshib borishi taominlanadi. Kesuvchi pichoq qismini yangilash va frezani xizmat qilish davrini oishirish maqsadda frezani o’qi bo’ylab (L ish.13 m) ortib boruvchi uzunligini uzluksiz va davriy siljishini taominlash. Qora ishlov berish uchun ko’p krimli frezalarni va oldingi burchagi musbat qiymatli frezalarni yaratish bilan qirindini ajratish sharoitini yaxshilash va ish unumdorligini oshirish. Frezalash aniqligini oshirish uchun chervyakli frezalarni kattalashgan diametrda tayyorlash zarur. Bu xol uchun rezbani o’rami ko’tarilish burchagi  va qirindi joylashuvchi ariqcha og’ish burchagi  kichrayadi, buni xisobiga esa profilni ikkala tomoni bilan qirindini kesishi oddiylashadi. Progressif kesish sxemasida ishlaydigan eng yo’g’on (0,1mm da) va ingichka (0,1mm da) qalinlikda kesib o’tuvchi tishlar bilan ketma-ket keluvchi tozalovchi tishli frezalarni yaratish. Bunday xollarda kesish jarayoni tishni hamma perametri bilan bajarilmaydi va shuning uchun ham ingichka qalin qirindi ajrab chiqadi, natijada tish frezerlash jarayonini unumdorli yuqori bo’ladi. Kichik diametrdagi frezerlarni to’liq holda plastik qattiq qotishmalardan tayyorlash tavsiya qilinadi. Egri chiziqli tashkil etuvchili ko’p tishli frezalardan foydalanish o’q bo’ylab surish qiymatini oshirishga imkon yaratida.

• 3.1-rasm. Kesuvchi asboblarni asosiy guruxlari